Het plangebied ?t Zevenhuis in Zwaag (gemeente Hoorn) zal op termijn worden ontwikkeld tot bedrijventerrein. Deze ontwikkelingen vormen een bedreiging voor eventueel aanwezige archeologische resten. In opdracht van Scholtens Groep heeft Archol BV in december 2017 een proefsleuvenonderzoek binnen het onderzoeksgebied van fase 1b uitgevoerd om eventueel aanwezige vindplaatsen te karteren en te waarderen. Hierbij zijn 30 proefsleuven aangelegd en is een dekkingsgraad van 6,6 % behaald.
Bij het onderzoek kon de vooraf verwachte landschappelijke opbouw worden bevestigd: een schakeling van diverse klastische en organische pakketten waarbij op twee niveaus sprake is van horizonten die archeologisch relevant konden zijn. Deze niveaus zijn te koppelen aan elders aangetroffen vindplaatsen, daterend uit het neolithicum en de bronstijd. Bij onderhavig onderzoek werden echter geen archeologische resten uit deze perioden aangetroffen: vermoedelijk waren de omstandigheden te nat en was het plangebied ongeschikt voor bewoning en gebruik. Direct onder de bouwvoor werden over het gehele onderzoeksgebied wel resten gevonden die samenhangen met het agrarische cultuurlandschap uit de middeleeuwen en Nieuwe tijd (vindplaats 1): sloten en greppels van de verkaveling, een daliegat en meerdere plantkuilen. Een deel van deze sporen is (sub)recent van ouderdom. De sloten/greppels en het daliegat behoren mogelijk tot de eerste periode van ontginning en gebruik, maar dit is niet te staven aan de hand van het weinige vondstmateriaal.
De gaafheid en conservering van de resten is gemiddeld en zoals men mag verwachten in deze regio. Sporen van het agrarisch cultuurlandschap worden met regelmaat aangetroffen, zo ook bij het nabijgelegen onderzoek aan de Rijweg. Vindplaats 1 is daarmee niet zeldzaam te noemen en onderzoek naar deze resten zal weinig bijdragen aan het reeds bestaande beeld van de ontginning en het agrarisch gebruik in de regio. De potenti?le informatiewaarde en ensemblewaarde zijn daarbij dan ook laag te noemen. De resten van vindplaats 1 zijn op basis van deze criteria niet als behoudenswaardig te bestempelen. Reeds bij afronding van het veldwerk is dan ook voor het onderzoeksgebied een advies tot vrijgave geformuleerd.
Ten aanzien van archeologisch onderzoek in vergelijkbare landschappelijke contexten naar vergelijkbare perioden kunnen de volgende aanbevelingen worden gegeven. Voor het veronderstelde neolithische niveau geldt dat de kennis omtrent de landschappelijke inkadering van vindplaatsen slechts in beperkte mate bekend is. Hierdoor is het lastig is te bepalen waar wel/niet archeologisch onderzoek op dit niveau genoodzaakt is. De eerste stap van archeologisch onderzoek veelal uit het uitvoeren van een bureauonderzoek, gevolgd door een verkennend booronderzoek. Van belang is te kijken hoe dit onderzoek ingericht kan worden om beter grip te krijgen op de samenstelling en het reli?f van het mogelijk neolithische niveau. De vervaardiging van een hoogtekaart van dit niveau kan daarbij een middel zijn. Idealiter worden dergelijke reli?fkaarten voor de regio West-Friesland gecombineerd. Zo ontstaat er een dataset die gebruikt kan worden zoals de AHN en LIDAR voor jongere perioden worden geraadpleegd, zij het op een grovere schaal. Ten aanzien van het bronstijdniveau wijst ?t Zevenhuis 1b uit dat bij het booronderzoek terecht is vastgesteld dat dit niveau nagenoeg intact is. De aan- of afwezigheid van archeologische resten is daarbij niet door middel van een booronderzoek vast te stellen. De aanbeveling voor proefsleuvenonderzoek indien sprake is van een nagenoeg intact bronstijdniveau blijft ons inziens dan ook gehandhaafd.
