De aanleg van de Buitenring Parkstad Limburg heeft een groot grondverzet tot gevolg waardoor een eventueel aanwezig archeologisch bodemarchief dreigt te verdwijnen. Op basis van een grootschalig vooronderzoek zijn binnen het tracé van de aan te leggen weg een aantal locaties aangewezen waar de kans op het aantreffen van archeologische resten groot is. Alvorens de civiele graafwerkzaamheden zullen beginnen, zijn een drietal locaties onderzocht door middel van proefsleuven. Het onderzoek behelsde twee locaties in Brunssum en een derde in Kerkrade.
Oorspronkelijk was ook een vierde locatie voor het onderzoek geselecteerd. Deze locatie, eveneens gelegen in Kerkrade, is door een verandering van plannen komen te vervallen.
Op één van de locaties zijn resten van een Romeinse nederzetting tijdens het proefsleuvenonderzoek aangetroffen. Deze vindplaats werd als behoudenswaardig geacht en is aansluitend opgegraven.
Het Romeinse sporencluster bestaat uit 19 structuren, waarvan 16 huisplattegronden en 3 bijgebouwen. Het aardewerk aanwezig in de sporen dateert de structuren in de periode 150-275 n.Chr. Vermoedelijk zijn er binnen dit tijdsbestek vier fasen van bewoning geweest. Het betreft hier een non-villa nederzetting met houtbouw. Naast de woonstalhuizen bekend van andere nonvillaterreinen in onder andere Kerkrade en Heerlen, zijn bij onderhavig onderzoek ook huizen met een verdiept stalgedeelte aangetroffen. Of dit met bemesting te maken heeft is nog de vraag.
Op de akkers werd emmertarwe, spelt en pluimgierst verbouwd. Zowel de granen als de kafresten van deze graansoorten zijn als verbrande resten in sporen teruggevonden. De nederzetting was zodoende zelfvoorzienend. Er was meel voor het brood en vee voor het vlees en de melk.
Daarnaast zijn er ook aanwijzingen dat de nederzetting een ambachtelijke functie vervulde. In één van de verdiepte stalgedeeltes zijn opmerkelijk veel fragmenten van wrijfschalen teruggevonden.
Dit duidt op een productie van oliën, vloeistoffen en kruidenmengsels. Daarnaast zijn er smeedslakken en slijpstenen aangetroffen die duiden op metaalbewerking binnen de nederzetting.
Vermoedelijk is de nederzetting verbonden geweest aan een villa er niet ver vandaan. De gedachte dat deze aanwezig moet zijn heeft te maken met eerdere bevindingen in de directe nabijheid van het onderzoeksgebied. Op het terrein direct ten zuiden ervan zijn in de jaren 60 een askist met 27 bijgiften en de resten van een grafveld met brandgraven uit de Romeinse tijd aangetroffen.
Tevens werd na de ontdekking van de askist meerdere malen melding gemaakt van nederzettingsresten op het terrein in de vorm van Romeins bouwmateriaal (waaronder dakpannen) en aardewerk. Een extra reden om de plaatsing van een villa te verwachten is het feit dat in het gebied van de Merkelbeek zich de Romeinse weg Heerlen ‐ Brunssum ‐ Merkelbeek ‐ Tuddern bevindt.
Rond 275 n. Chr. wordt de nederzetting verlaten en verdwijnt veel afval in de aanwezige verdiepte stalgedeelten. De paalkuilen wijzen er niet op dat de palen zijn uitgegraven en hergebruikt elders.
