6 Beantwoording onderzoeksvragen 1. Zijn sporen uit de 12de-16de eeuw aanwezig? Er zijn vrijwel geen sporen aangetroffen die in verband kunnen worden gebracht met bewoning van vóór de stolp. Het is waarschijnlijk – al valt dat niet met zekerheid te zeggen - dat de oudste vondsten uit de sloot kunnen worden gekoppeld aan de eerste bouwfase van de stolp. De oudste sporen bestaan uit een mogelijke akkerlaag direct op de kleilaag (bijvoorbeeld in werkput 5). In deze laag zijn kleine brokjes opgedolven klei teruggevonden. Mogelijk kwam deze klei uit daliegaten in de omgeving. In de zuidwesthoek van werkput 2 werd net een daliegat aangesneden. Onder de sloot werd in de coupe een kuil aangesneden. Mogelijk is dit ook een daliegat. 1.1 Hoe oud zijn de oudste sporen en wat zegt dit over de vroegste geschiedenis van Berkhout? Dit is onduidelijk. Zoals vaak ontbreekt dateerbaar vondsmateriaal uit deze sporen. Vermoedelijk stammen ze uit de periode van de ontginning. De vroegste bewoning dateert waarschijnlijk uit het laatste kwart van de 12de eeuw. De datering van het aardewerk geeft een datering ante quem voor de akkerlaag en de daliegaten. Vermoedelijk zit er niet veel tijd tussen ontginning en bewoning. 1.2 Duiden deze sporen op bewoning binnen het onderzoeksgebied of op andere activiteiten? De akkerlaag houdt waarschijnlijk verband met agrarische activiteiten in een periode dat bewoning elders aanwezig is. Het vondstmateriaal dat daarboven werd gevonden zou wel eens met bewoning ter plaatse te maken kunnen hebben. De toename van materiaal naar het zuiden en oosten zou een aanwijzing kunnen zijn voor bewoning daar. Het is niet zeker of de bewoning dicht aan het lint lag of juist ver er vanaf. De grootste concentratie middeleeuwse vondsten bevond zich 30 m vanaf de weg. 1.3 Is in deze periode reeds een terpje opgeworpen? Wat is de ligging en omvang hiervan? Is dit terpje in één keer opgeworpen of geleidelijk verhoogd? Er zijn geen duidelijke terpophogingen aangetroffen (zoals bijvoorbeeld in Wognum, Enkhuizen- Westeinde 107 en Spanbroek). Als er ooit iets in de Middeleeuwen werd opgeworpen zal dat gebeurd zijn met veenplaggen. Deze zijn dan verdwenen in de loop der tijd. Waarschijnlijker is dat de mogelijke bewoning direct op het veen plaatsvond. 1.4 Dateren sloten/greppels uit deze periode en wat zeggen deze over de ontginning/ verkaveling? Deze zijn niet aangetroffen, maar kunnen verdwenen zijn doordat veen dat toen nog aanwezig was oxideerde. 1.5 Zijn sporen van bebouwing (vloerniveau’s, paalkuilen e.d.) aanwezig en is op basis hiervan die bebouwing te reconstrueren? Nee. 1.6 Zijn sporen aanwezig die tot het erf (of erven) behoren (waterputten e.d.) en is op basis hiervan de inrichting van het erf te reconstrueren? Hebben we te maken met een of twee erven? Mogelijk heeft de sloot/insteekhaven al in de Middeleeuwen als erfscheiding gefunctioneerd. Er zijn echter geen middeleeuwse slootvullingen aangetroffen. Over het gehele terrein verspreid is middeleeuws aardewerk gevonden, maar de grootste concentratie was te vinden op het oostelijke gedeelte. Vermoedelijk is er op het oostelijke gedeelte een erf geweest. Of hiernaast een tweede erf was, is niet bekend. Er zijn geen achtererfstructuren, zoals waterputten, aangetroffen. 2. De stolpboerderij 2.1 Wanneer is deze boerderij gebouwd? Vermoedelijk in de 17de eeuw. De oudste vondsten uit de sloot, waarvan wordt vermoed dat ze bij de eerste fase van de stolp horen, dateren in de eerste helft van de 17de eeuw. Een paar vondsten dateren aan het einde van de 16de eeuw. Een datum rond 1600 ligt dus voor de hand. 2.2 Hoe is deze boerderij gefundeerd en wat zegt dit over het oorspronkelijke uiterlijk van de boerderij? De stolp had een ondergrondse fundering met een spaarboogconstructie op pilaren. In ieder geval de achtergevel was op deze manier gefundeerd. Hoe de rest van de fundering eruit zag is niet bekend, omdat deze niet is opgegraven. Bovenop de spaarboogfundering heeft in de 19de eeuw een bakstenen buitenmuur gestaan. Hoe de 17de-eeuwse situatie eruit zag is niet bekend. 2.3 Is er iets te zeggen over de oorspronkelijke indeling van de boerderij? Zijn hierin wijzigingen in de loop van de tijd opgetreden? Hier valt niets over te zeggen, omdat de stolpboerderij zich buiten de opgravingsputten bevond. 2.4 Zijn structuren in en rondom de boerderij aanwezig? Te denken valt aan waterputten, waterkelders, voorraadkelders, vloeren, aanlegplaatsen van schuiten etc. Ja. Bij de stolp stond een schuur. Mogelijk waren de beschoeiingen onderdeel van een of meerdere aanlegplaatsen in een insteekhaven. Verder zijn er waterkelders en kuilen gevonden. 2.5 Zijn vondsten te koppelen aan het interieur (wandtegels, nistegels, haardplaten e.d.)? Enkele tegels geven een beeld van het interieur van de stolp. Uit de 17de eeuw is een wandtegel gevonden. In de 19de eeuw heeft er een tegeltableau in de boerderij gezeten. Er is een fragment van een pilaar gevonden. Ook zijn er fragmenten van veelkleurige behanglijsten aangetroffen. 3. Kan vondstmateriaal aan de bewoners van de boerderij worden gekoppeld en wat zegt dit over die bewoners? Op het erf en met name in de gedempte sloot was afval van de bewoners aanwezig. Het materiaal is niet goed te vergelijken met bijvoorbeeld afval van de stolp in Bovenkarspel, omdat daar voornamelijk 16de-eeuws aardewerk en vondsten uit de periode 1675-1725 zijn verzameld. Aardewerk uit de periode rond 1900 is hier niet gevonden. In het algemeen kan wel gezegd worden dat in de 17de eeuw de bewoners tot de rijkere boerenklasse behoorden, zoals ook de stolpbewoners aan de Bangert in Zwaag en de Hoofdstraat in Bovenkarspel. Omdat er weinig vondstcomplexen van rond 1900 bekend zijn in de regio, is hiervoor geen goede vergelijking te maken met andere huishoudens. De goede kwaliteit van het Chinese Imari porselein, de versierde pijpen en de tegeltableau’s rond de haard geven aan dat men redelijk welgesteld was.