Plangebied Buitenplaats Rijnoord

"Tijdens de begeleiding zijn diverse archeologische sporen en structuren aangetroffen die verband houden met de bewoning van het plangebied in de Nieuwe tijd en met name met de buitenplaats Rijnoord en van de in het midden van de 19e eeuw herbouwde woning. De archeologische grondsporen bestaan uit funderingsresten en vloeren die waarschijnlijk aan de latere woning (tweede helft 19e eeuw) hebben toebehoord. Een grote hoeveelheid houten underingspalen is vermoedelijk wel aan het hoofdgebouw van de oude buitenplaats toe te schrijven. Daarnaast zijn kelders, beerputten en -bakken en een gemetseld rioleringssysteem bestaande uit diverse overkluisde goten aangetroffen. Ook zijn enkele (afval)kuilen gedocumenteerd. De aangetroffen funderingsresten behoren toe aan zeven bijgebouwtjes of schuren. Ze zijn allemaal gefundeerd op staal (direct op de ophogingslaag uit de Nieuwe tijd) en sommige op een speciaal hiervoor opgebrachte grijze zandlaag. De funderingen zijn over het algemeen getrapt aangelegd in hergebruikte rode en oranje bakstenen met mortelresten en afmetingen variërend tussen 18x9x4 cm en 21x10x5 cm. Ook zijn in de meeste funderingen rode, ongeglazuurde plavuizen hergebruikt. Omdat al deze gebouwtjes niet afgebeeld zijn op de kadastrale minuut uit 1811-1832, kunnen we er, ook gezien het bouwmateriaal, van uitgaan dat deze van na 1850 dateren en niet samenhangen met de oude buitenplaats maar met de herbouwde dokterswoning. Het onderzoek heeft ondanks de beperkingen (het grootste deel van de locatie was tot in het schone veen uitgegraven voorafgaand aan de archeologische begeleiding) waardevolle informatie over de buitenplaats Rijnoord opgeleverd in de vorm van funderingspalen op basis waarvan de plattegrond van de buitenplaats kon worden gereconstrueerd. Enkele vondstrijke contexten hebben een schat aan informatie opgeleverd over de uit historische bronnen bekende bewoners van de buitenplaats. Hoewel vondsten als (versierde) bloempotten en tuinvazen meer algemeen zijn, wijzen ze in samenhang met een buitenplaats op het belang dat werd gehecht aan de inrichting van (sier)tuinen. De buitenplaats moest dienen als lusthof waar het prettig vertoeven was. Ook in het dagelijks leven lijken de bewoners door de eeuwen heen de etiquette van het leven in betere kringen te hebben gevolgd. De vondsten laten zien dat de bewoners de laatste trends in de ontwikkelingen binnen de materiële cultuur volgden. Zo werden de tafels gedekt met bij elkaar passend serviesgoed, dat in de 18e eeuw van Chinees porselein was, terwijl men in de 19e eeuw uit industrieel aardewerk uit Engeland gebruikte. Vooral dat bij elkaar passende serviesgoed wijst op een meer dan gemiddelde welstand. Al met al kunnen we concluderen dat de voormalige buitenplaats in Alphen aan den Rijn Rijnoord omstreeks 1600 moet zijn gebouwd, om vervolgens tot ver in de 19e eeuw bewoond te blijven. De bewoners zullen hebben behoord tot de lokale elite, die door de eeuwen heen de laatste trends en modes binnen de materiële cultuur en de daaraan gekoppelde etiquette volgden. In de door deze bewoners afgedankte huisraad zien we bovendien de overgang van een lokale ambachtelijke economie naar een internationaal georiënteerde industriële samenleving weerspiegeld. De tijdens het onderzoek verzamelde vondsten vormen een zeer interessante en vrij directe neerslag van historisch bekende personen en gebeurtenissen. Het unieke aan de vondsten is dat ze vanuit een andere invalshoek dan historische bronnen, namelijk die van de materiële cultuur, een bijzondere aanvulling op en nuancering van de biografi e van de buitenplaats en zijn bewoners kunnen vormen. Het beeld dat geschetst wordt door de materiële cultuur belicht vaak een andere kant van het verhaal door de meer directe en authentieke band met personen en gebeurtenissen, zonder de bemiddelende rol van een geschiedschrijver of anderszins een verteller met eigen bedoelingen en belangen. Met deze archeologische begeleiding is het onderzoek in het onderzoeksgebied en daarmee ook in het plangebied afgesloten. De resultaten wijzen er op dat in aangrenzende gebieden buiten het plangebied met behoudenswaardige resten (boerderijen en buitenplaatsen vanaf de Late Middeleeuwen) rekening gehouden moet worden. Daarom wordt aanbevolen archeologisch onderzoek uit te voeren indien ontwikkelingsplannen voor aangrenzende gebieden worden voorgenomen."

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-xuy-3vy8
PID https://nbn-resolving.org/urn:nbn:nl:ui:13-65ye-sj
Metadata Access https://easy.dans.knaw.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=oai:easy.dans.knaw.nl:easy-dataset:70992
Provenance
Creator Jordanov, M.S.
Publisher RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V.
Contributor RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V.
Publication Year 2017
Rights info:eu-repo/semantics/openAccess; License: http://creativecommons.org/licenses/by/4.0; http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
OpenAccess true
Representation
Language Dutch; Flemish
Resource Type Text
Format application/pdf
Discipline Ancient Cultures; Archaeology; Humanities
Spatial Coverage (4.661 LON, 52.142 LAT); Alphen aan den Rijn; Rijnoord; Provincie Zuid-Holland