Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daarop volgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden.

De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits Nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.

Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".

Joop Stavast

Doordat zijn moeder tegen de Duitsers tekeer ging, kon de heer Stavast aan de razzia ontsnappen. Hij verstopte zich in de kruipruimte van het huis, maar toen de soldaten de volgende dag weer kwamen, gaf hij zich aan om brokken te voorkomen. In Duitsland kwam hij als plaatwerker te werken in een kamp van de spoorwegen. Verderop waren krijgsgevangenen van allerlei nationaliteiten opgesloten. De bewegingsruimte van de heer Stavast was vrij groot, hij kon in het dorp naar een café. Na een aantal bombardementen ging hij de overvolle schuilkelders niet meer in. Toen het front oprukte, werden ze afgevoerd en reden ze door een brandend gebombardeerd gebied. Er werd gevochten en hij vluchtte. Hij zag Duitse soldaten neergeschoten worden. Deze ervaringen hebben hem rijper en meer recalcitrant gemaakt.