Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daarop volgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden.

De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits Nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.

Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".

Dirk Huijsman

Dirk Huijsman is als veertienjarige gaan werken bij Papierfabriek Cats. Daarna ging hij als lasser werken bij Piet Smit. De weken voor de razzia lag al het werk stil. Tijdens de razzia werd Dirk met zijn jongere broer en twee vrienden opgepakt en in het Feijenoordstadion ondergebracht, waar ze op de eretribune hebben geslapen.

Per schip ging het via Amsterdam naar Kampen. Dirk vermoedde dat de geallieerden op de hoogte waren van de transporten en dus niet aanvielen met gevechtsvliegtuigen die overvlogen. In de kazerne te Kampen werd 's nachts het Ave Maria gezongen, wat diepe indruk maakte op Dirk.

Op reis naar Duitsland in een personentrein ontsnapten verschillende mensen. De Duitsers in de achterste wagon schoten ze neer met een machinegeweer. Dirk wilde ook ontsnappen toen de deur van hun wagon open ging. Na overleg met zijn broer besloten ze eruit te springen. Ze kwamen goed terecht en hoorden in de verte nog schieten.

Na een aantal heikele momenten waarop het groepje gepakt hadden kunnen worden, wisten ze voorbij Utrecht te komen. Lopend heeft het groepje Rotterdam kunnen bereiken.

Dirk heeft later de gelegenheid aangegrepen om als matroos naar Friesland te gaan, in de hoop ook om eten te vinden. In Lemmer vroor het schip in en Dirk heeft gedurende die tijd kou geleden op zijn brits, die bestond uit een reddingszeil dat onderin het schip lag. In Groningen nam het schip, behalve lading, ook pakjes mee voor mensen in Amsterdam en Rotterdam. Met onder andere de spullen die Dirk had meegebracht, heeft het gezin de Hongerwinter door weten te komen in Rotterdam. De jongste broer is met de schipper weer naar Friesland gevaren en vandaar daar Duitsland gegaan. Hij durfde het niet meer aan om thuis te zitten en weg te kruipen.

Ver na de oorlog is Dirk op zoek gegaan naar de man die in Kampen de aria’s had gezongen. Dirk was vanaf dat moment gegrepen door klassieke muziek en had de man, die inmiddels overleden was, graag willen ontmoeten. Het moment heeft diepe indruk gemaakt op hem, op de mensen in de zaal en op de Duitse bewakers.