In opdracht van de gemeente Bladel heeft RAAP in april en mei 2018 een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd in plangebied Akkerstraat in Hogeloon, gemeente Bladel, in verband met geplande woningbouw aldaar. Het primaire doel van het onderzoek was het toetsen en aanvullen van de gespecificeerde archeologische verwachting, waarbij het in eerste instantie ging om het al dan niet vaststellen van archeologische resten. Om een goed afgewogen beslissing (selectiebesluit) door het bevoegd gezag mogelijk te maken, richtte het onderzoek zich tevens op de aard, omvang, datering, kwaliteit en diepteligging van archeologische resten.
Het plangebied ligt in een kleine dekzandvlakte die wordt omsloten door de Grote en de Kleine Beerze en tevens wordt doorsneden door enkele dalvormige laagten. Het is gelegen op de overgang van deze vlakte naar een laagte, een zijdal van de Kleine Beerze. Vermoedelijk stroomde in dit zijdal van nature een beek. In de hogere, goed ontwaterde delen van het planbied heeft zich een droge veldpodzol gevormd. In de lagere gebiedsdelen is een natte veldpodzol of een gooreerdgrond ontwikkeld. In het plangebied is in de 16-19e eeuw een hoge zwarte enkeergrond ontstaan onder invloed van menselijk handelen.
De oudste archeologische resten in het plangebied dateren uit de 14-15e eeuw. In de noordoosthoek van het plangebied werd een (boerderij?) erf opgericht, getuige onder meer diverse paalsporen en een waterput (vindplaats 1). In de (late) 16e en de 17e eeuw ging - naast veeteelt - ook akkerbouw een (grotere) rol spelen in het plangebied. Vermoedelijk werden toen de eerste ontwateringsgreppels/ houtwallen aangelegd. De archeologische sporen in de rest van het plangebied bestaan uit diverse paalkuilen (van hekken?), kuilen (wellicht drenkkuilen voor vee) en karresporen. Deze hangen samen met off site-activiteiten die werden ontplooid op de flank van de dekzandvlakte en in het zijdal van de Kleine Beerze. Archeologische sporen van bewoning, begraving etc. zijn buiten vindplaats 1 niet aangetroffen. Reden hiervoor zou kunnen zijn dat het gebied van nature te slecht ontwaterd was en zich geschiktere gebieden in de directe omgeving bevonden.
Vindplaats 1 is als behoudenswaardig gewaardeerd, maar de archeologische waarde van de rest van het plangebied is laag. Redenen zijn de aanwezigheid van slechts off site-fenomenen uit de 16/17e tot 20e eeuw en het ontbreken van ‘klassieke’ vindplaatsen, zoals huisplattegronden en begravingen. Met betrekking tot vindplaats 1 is behoud of verder onderzoek vanuit AMZperspectief gewenst. Indien planaanpassing niet mogelijk is en vindplaats 1 niet in situ kan worden behouden, komt die in aanmerking voor vervolgonderzoek. Omdat de off site-fenomenen niet waardevol zijn in archeologisch opzicht, komen die niet in aanmerking voor behoud (in situ, dan wel ex situ door vervolgonderzoek).
Gezien de ligging van de zuidoostelijke hoek van het plangebied binnen de historische bewoningskerk van Hoogeloon, kan echter – ondanks de lage natuurlijke ligging - niet worden uitgesloten dat zich hier toch archeologische resten van bewoning in de bodem bevinden. Na afloop van het veldonderzoek heeft planaanpassing plaatsgevonden. Daarbij is besloten dat het plangebied aan de zuidoostzijde wordt uitgebreid. Mogelijk moet dit gebied ook archeologisch onderzocht worden. Het archeologisch onderzoek in de uitbreiding zou tegelijk met de eventuele opgraving van vindplaats 1 kunnen worden opgepakt.
