In opdracht van College van Kerkrentmeesters Protestante Gemeente Hummelo heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in augustus 2011 een archeologische begeleiding uitgevoerd in verband met de aanleg van vloerverwarming in de Hervormde Kerk te Hummelo, gemeente Bronckhorst.
In de vier werkputten zijn naast enkele sporen van de bouw van de nieuwe kerk, vooral gefragmenteerde inhumatiegraven aangetroffen. Daarnaast is op enkele locaties een laag met inhumaties aangetroffen die nog niet op juiste diepte waren aangelegd. De belangrijkste waarneming betrof de restanten van de fundering van de oude kerk. Deze bestond uit in verband gestapelde brokken ijzeroer met kalkmortel. De aangetroffen fundering bestond uit een deel van de lange zuidgevel in een hoek met een deel van een inpandige steunbeer of mogelijk deel van de binnenindeling.
De gedocumenteerde graven lagen in lijn met de fundering en buiten de oude kerk. De datering van de graven is onduidelijk. Het is echter niet uit te sluiten dat de oudste graven dateren uit de 14e eeuw, de (historische bekende) beginperiode van de kerk. Binnen de begravingen is op grond van vulling duidelijk een fasering zichtbaar. De jongste graven, waarvan nog duidelijke botresten aanwezig waren, dateren mogelijk nog uit de 18e eeuw. Deze datering is gebaseerd op het vondstmateriaal, waaronder drie munten uit de tweede helft van de 18e eeuw. Overigens dateert de enige aangetroffen zilveren munt, afkomstig uit losse grond onder de nieuwe kerkvloer, uit de periode 1387-1416, wat overeenkomst met de eerste historische vermelding van de kerk. Overige metaalvondsten, twee schoengespen en mogelijk een fragment van een bronzen ring dateren uit de 15e eeuw.
Het geringe aantal keramische vondsten is afkomstig van gebruiksaardewerk uit de Vroege Middeleeuwen en Romeinse tijd. Het merendeel van het aardewerk is ouder dan de eerste vermelding van de kerk. Slechts een enkel fragment dateert uit de Nieuwe tijd.
Tot slot zijn bij de aanleg dertien fragmenten van natuurstenen bouwelementen gevonden. Het merendeel betreft zandstenen elementen als venstertraceringen, een voet van een peilerbundel en een gewelfsluitsteen. Deze hebben gotische kenmerken, waaronder een deel van een (onleesbare) tekst in gotische letters. De elementen zijn afkomstig van een 15e- of 16e-eeuwse fase van de kerk, zoals die ook is afgebeeld in de 18e eeuw. Het is niet duidelijk of de blootgelegde fundering uitsluitend behoort heeft bij de gotische kerk uit de 15e of 16e eeuw of ook bij een middeleeuwse voorganger.
