In opdracht van de DuraVermeer Infrastructuur BV Oost heeft Archol tussen 26 augustus 2015 en 6 januari 2016 een archeologische opgraving en archeologische begeleiding (AB) uitgevoerd rond het kruispunt van de Hasseltsebaan (N276) en de Dr. Nolenslaan te Sittard. Aanleiding van het onderzoek zijn de werkzaamheden om van de huidige kruising een ongelijkvloerse kruising te maken. Doel van het onderzoek was bij de archeologische begeleiding aan te treffen (behoudenswaardige) archeologische resten op een verantwoorde wijze ex situ te behouden middels opgraving en documentatie.
Het archeologisch onderzoek bestond uit een mix van onderzoeksmethoden: extensieve begeleiding, intensieve begeleiding, proefsleuven en opgraving. Tijdens het onderzoek was het mogelijk om extensieve begeleiding op te schalen naar een intensieve begeleiding of opgraving zodra vindplaatsen werden aangesneden. Hierbij is in eerste instantie geconcentreerd op het cunet van de toekomstige bypass die ten westen van de bestaande kruising loopt. Daarnaast zijn enkele verkennende sleuven aangelegd binnen het cunet van de huidige parallelwegen, op dat moment in gebruik als fietspad. Onder extensieve begeleiding werd verstaan het volgen van de civiele graafwerkzaamheden na verwijdering van het wegdek Dr. Nolenslaan en Hasseltsebaan. Onder intensieve begeleiding werd verstaan de aanleg van archeologische vlakken middels (proef)sleuven. Onder opgraving werd verstaan het middels grotere werkputten aanleggen van een archeologisch vlak en daarin de sporen en vondsten volledig documenteren, waarna vrijgave plaatsvindt.
De opgravingen hebben sporen opgeleverd uit verschillende periodes die tezamen een tijdsdiepte vertegenwoordigen van de midden-bronstijd tot en met de Nieuwe tijd. Uit de oudste periode, de midden-/late bronstijd zijn verspreid over het onderzoeksgebied een zeer gering aantal bewerkte vuurstenen of afvalstukken aangetroffen. Het betreffen hoofdzakelijk losse vondsten. Uit de late prehistorie zijn voornamelijk verspreid liggende paalsporen en kuilen aangetroffen alsmede drie gebouwplattegronden. Deze prehistorische vindplaats omvat sporen daterend van de midden-bronstijd B tot zeker de midden-ijzertijd: ca. 1400-400 v.Chr. Het oudste met zekerheid gedateerde spoor uit deze periode is een haardkuil uit de midden-bronstijd B (ca. 1500-1100 v. Chr.). Gedurende de vroege en midden-ijzertijd worden enkele bijgebouwen opgericht. Vermoedelijk bevinden we ons in deze periode in de randzone van een nederzetting die ca. 150-200 m ten westen van het plangebied is gelegen. Het gaat om het agrarische gebied rond die nederzetting. Dit blijkt onder meer uit het feit dat geen werktuigen zijn aangetroffen. De macrobotanische resten wijzen tevens op aanwezigheid en exploitatie van akkers waar gerst, tarwe en haver werden verbouwd. Er zijn veel gebroken kookstenen aangetroffen die er op duiden dat ook voedsel ter plaatse, buiten de feitelijke nederzetting, geprepareerd werd of dat zich een ander proces voltrok waarbij deze stenen werden ingezet.
Uit de Romeinse tijd zijn voornamelijk huisplattegronden en geassocieerde vondsten opgegraven. Hier betreft het wel de kern van een nederzetting. Behalve verschillende huisplattegronden zijn ook typisch nederzettingsaardewerk, bouwmateriaal en werktuigen aanwezig. Ook hier vinden we weer kookstenen, maar nu zijn ook haardstenen aanwezig. De nederzetting had een agrarisch karakter. Bij de macrobotanische resten zijn naakte gerst, haver en spelttarwe aangetroffen die hier niet alleen genuttigd, maar ook verbouwd werden. Daarnaast werd in ieder geval in de midden-Romeinse tijd vermoedelijk vee gehouden in een potstal. Vanaf de Romeinse tijd zijn veel meer importproducten aanwezig, zoals aardewerk, maalstenen en bouwmateriaal. Aan de hand van het aardewerk en 14C-dateringen kon worden vastgesteld dat er in ieder geval sprake is geweest van min of meer continue aanwezigheid vanaf ca. het begin van de jaartelling tot en met de eerste helft van de tweede eeuw. Verschillende kenmerken van de aangetroffen huisplattegronden weerspiegelen de ontwikkelingen binnen het voor Zuid-Nederland kenmerkende Alphen-Ekeren huistype in deze periode. In het zuiden van het onderzoeksgebied is een Romeinse weg aangesneden. Het gaat om een 6-7 m brede weg van grind met bermgreppels aan weerszijden. Waarschijnlijk betreft het een secundaire weg die twee belangrijke noord-zuid routes verbindt: de Romeinse weg van Nijmegen via Venlo/Tegelen naar Maastricht en de weg van Xanten via Tudderen naar Heerlen en Aken. Vondsten van eerder onderzoek dateren de weg vanaf de eerste helft van de eerste eeuw na Chr.
Verspreid over het gehele plangebied komen dan nog sporen voor uit de middel eeuwen en Nieuwe tijd. Er is geen sprake van een grote sporendichtheid zoals bijvoorbeeld bij een nederzettingsterrein. Het betreft los verspreide resten van verkavelingsgreppels en twee oude wegen en de daarmee samenhangende sporen.
