De Heumense Schans ligt op een heide perceel aan de oostzijde van het dorp Mook in een bosgebied dat deel uitmaakt van de Mookerheide. De vijfpuntige schans is vermoedelijk in de tweede helft van de zeventiende eeuw aangelegd als onderdeel van een geretrancheerd kamp of als oefenschans. Het gebied van de Mookerheide werd tussen de zestiende eeuw en het einde van de negentiende eeuw gebruikt als oefenterrein voor militaire acties en verzamelgebied voor voorgenomen militaire operaties. Rond 1947 is de schans ‘gerestaureerd’, waarbij de wallen zijn hersteld en de grachten uitgegraven. Uit het waarderende booronderzoek is gebleken dat hierbij vrijwel overal de oorspronkelijke grachtvulling is opgeruimd. Een op het terrein uitgevoerde systematische metaaldetectie heeft nauwelijks vondstmateriaal opgeleverd uit de periode van de aanleg en het gebruik van het complex. Het vrijwel ontbreken van vondstmateriaal lijkt de gedachte te bevestigen dat de schans slechts kortstondig heeft gefunctioneerd. Op basis van het feit dat we te maken hebben met een zichtbaar complex, mag de schans als behoudenswaardig worden aangemerkt. De fysieke kwaliteit van het complex is matig. Zowel de gaafheid als conservering is gemiddeld. Hierbij dient evenwel te worden opgemerkt dat gezien de specifieke aard van het complex dit hier minder zwaar weegt dan bij andere complextypen. Zo zullen de grachten naar verwachting ook oorspronkelijk vondstarm zijn geweest. Het feit dat ze later opnieuw zijn uitgegraven, is hierdoor minder storend. De inhoudelijke waarde van de Heumense Schans is hoog. Ondanks het feit dat schansen in algemene zin in Limburg niet zeldzaam zijn, is dit specifieke type schans dit wel. Daar komt nog bij dat deze categorie monumenten binnen het huidige rijksmonumentbestand ondervertegenwoordigd is . Daarnaast kan worden gewezen op de ensemblewaarde van de Heumense Schans, de Mookerschans en andere op de Mookerheide gelegen militaire complexen. Alle maken deel uit van een militair landschap dat heeft bestaan van de zestiende tot en met de negentiende eeuw.
