In september 2012 heeft te Voulwames in de gemeente Meerssen een archeologisch onderzoek plaatsgevonden in het kader van de aaswerken. De geplande aanleg van een werkweg tussen Itteren en Aan de Maas zou eventueel aanwezige archeologische waarden kunnen verstoren. Doel van het onderzoek was om archeologische waarden binnen het tracé te traceren en indien nodig te behouden door middel van een opgraving. Aangrenzend aan het plangebied waren al eerder sporen en vondsten aangetroffen die wezen op een gebruik van het terrein gedurende de ijzertijd. Uit het proefsleuvenonderzoek bleek dat de ijzertijdsporen zich binnen het plangebied voortzetten. Bijzonder is de onverwachte ontdekking van oudere sporen vanaf het neolithicum. Alle sporen zijn gesitueerd op een iets hoger gelegen deel van het paleolandschap dat hier uit een vroeg-holocene kronkelwaard bestaat. Deze is gevormd op een relatief laag deel van het grindrijke Geistingenterras uit de Late Dryas. De kronkelwaard wordt aan de oostzijde begrensd door een ondiepe restgeul: vermoedelijk de eindfase van de kronkelwaard. Deze geul moet gevormd zijn in het Vroeg Holoceen, waarna deze geleidelijk is opgevuld. In de kern van de geul zijn meerdere laklagen of vegetatiehorizonten1 aangetroffen. Een zeer opvallend donkergrijs gekleurde laag (diepste vegetatiehorizont/laklaag III) ligt juist boven de top van het grindpakket. Vermoedelijk hangt de vorming van deze laag samen met de regionaal vastgestelde bodemvorming in de periode Laat-Boreaal tot Vroeg Atlanticum, een periode waarin onder invloed van verdergaande klimaatverbetering: het landschap volledig dichtgroeit, de rivieractiviteit zich beperkt tot de hoofdgeul van de Maas en veel laat-pleistocene – vroeg-holocene geulen voorgoed inactief worden. De middelste laklaag (laklaag II) bevindt zich rond 1,0 tot 1,5 m –mv. De laklaag kenmerkt zich door de aanwezigheid van archeologische artefacten, waarvan het oudste materiaal tot de neolithische Michelsberg-cultuur is te rekenen en het jongste mogelijk tot de ijzertijd. Dit sluit aan op de analyseresultaten van pollen uit deze laag, waarvan het pollendiagram een einddatering rond 1000 voor Chr. doet vermoeden (Laat Subboreaal – Subatlanticum). De laklaag reikt in de richting van de kronkelwaard vrijwel tot het maaiveld, waar direct onder de bouwvoor behalve artefacten tevens een spoor is aangetroffen dat in de ichelsberg-periode is te plaatsen. Ten tijde van de bewoningsfase in de bronstijd/ijzertijd (tijdens en na vorming laklaag II) moet de geul dus al voor een aanzienlijk deel zijn opgevuld. Toch zal deze met een ca. 1,0 tot 1,5m lagere ligging dan de kronkelwaard als een moerassige, periodiek meestromende laagte, het landschap hebben gedomineerd. Een derde laklaag (laklaag I) is alleen in de kern van de geulvulling binnen 1,0 -Mv gevonden. In deze laklaag ontbreekt het neolithisch aardewerk, maar zijn wel fragmenten brons- en ijzertijdaardewerk en vuurstenen artefacten aangetroffen. Op basis daarvan lijkt deze laklaag uit de late prehistorie te dateren; er moet sprake zijn geweest van een zeer geleidelijke prehistorische verlanding van de restgeul met meerdere stilstandfasen (laklaag II en I). Buiten de geul op de kronkelwaard komen laklaag II en I samen en reiken daar vrijwel tot het maaiveld. Dit lijkt er op te wijzen dat hier vanaf het neolithicum nauwelijks nog sedimentatie is opgetreden. De vondsten uit het archeologisch onderzoek bestaan voornamelijk uit vuursteen en aardewerk. Terwijl het aardewerk geen eenduidige diagnostische kenmerken van een neolithische component vertoont, is dat bij het vuursteen wel zeker het geval. Duidelijk herkenbaar waren typeartefacten zoals eindschrabbers en spitsklingen. Eén spoor was met behulp van een AMS-datering aan het eind van de Michelsberg-cultuur (midden-neolithicum) te plaatsen. Andere sporen waren niet met zekerheid aan dezelfde periode toe te wijzen. Dit komt vooral door de bijmenging met fragmenten laatprehistorisch aardewerk. De meeste sporen maken deel uit van zes gebouwstructuren variërend van vier- tot negenpalige spiekers. De aardewerkkenmerken doen een datering in de late bronstijd-vroege ijzertijd veronderstellen. Op basis van een aantal AMS-dateringen is deze datering uiteindelijk bijgesteld naar de overgang van middenen late bronstijd en de vroege ijzertijd. De sporen uit de Michelsberg-periode en de bronstijd/ijzertijd bieden aanvullend inzicht in de bewoningsgeschiedenis van het Maasdal vanaf het neolithicum tot in de ijzertijd. De bewoning concentreert zich gedurende deze verschillende perioden op dezelfde locatie; blijkbaar was deze in trek. Waarschijnlijk was de relatief hoge ligging een geulvormige laagte (water) de belangrijkste reden om hier activiteiten te ontplooien. Het blijft helaas onduidelijk in welke mate deze gebieden ook bewoond zijn geweest. Het vondstmateriaal laat zien dat het onderzoeksgebied zowel bewoning als een gebruik voor taakspecifieke activiteiten heeft gekend, bijvoorbeeld vuursteenbewerking of het eerste stadium van gewasbewerking na de oogst. De inzichten van deze vindplaats vormen daarmee een goede aanvulling op de reeds bekende vindplaatsen uit het neolithicum en de late prehistorie in het Maasdal. Gezamenlijk geven zij een indruk van de bewoning in een dynamisch landschap.