Van 18 tot en met 20 september 2017 zijn graafwerkzaamheden ten behoeve van de verbreding van de Alendorperwetering over een lengte van ca. 80 m archeologisch begeleid. Op de gemeentelijke archeologische waardenkaart ligt het plangebied in een gebied met een hoge archeologische verwachting en een zone van hoge archeologische waarde. De hoge archeologische verwachting is gebaseerd op de fysisch-geografische situatie, in de bodem bevindt zich een middeleeuwse rivierloop van de Oude Rijn. De hoge archeologische waarde is gebaseerd op de historische situatie, namelijk de nabijheid van de oude kern van het dorp Alendorp en een mogelijke oversteekplaats in de rivier.
Het doel van de begeleiding was het toetsen van de archeologische verwachting en het aanvullen van de bekende archeologische waarden/informatie. Door het documenteren van de aanwezige gegevens en het veiligstellen van vondstmateriaal kon er informatie worden verkregen die van belang is voor de kennisvorming over het verleden. Tijdens de begeleiding is getracht de nog aanwezige archeologische resten in de bodem te duiden en te plaatsen binnen de bekende archeologische en historische waarden van de omgeving. Voorafgaand aan het onderzoek zijn in het PvE zes deelvragen geformuleerd. Die betreffen voornamelijk de samenstelling en gaafheid van de bodemopbouw en de interpretatie en kwaliteit van de mogelijk aanwezige archeologische sporen, structuren en vondsten.
Voorafgaand aan de verbreding van de Alendorperwetering is de waterloop ter plaatse van de graafwerkzaamheden zoveel mogelijk drooggelegd. Daarna is de wetering vanuit het oosten ontgraven in stukken die zo lang waren als de gieklengte van de graafmachine mogelijk maakten. Per gieklengte is in het eerste deel van het tracé (de oostelijke ca. 19 m) eerst een stuk van ca. 4 m breed in lagen verdiept naar ca. 0 m+NAP (vlak 1). Daarna is het stuk in het verlengde van de voormalige waterloop verdiept tot het verlaagde waterpeil, zodat ook hier min of meer een archeologisch vlak aangelegd kon worden (vlak 2). Ten slotte is het talud tussen beide vlakken gegraven, door de zuidelijke 2 m van het hoogste vlak schuin naar beneden af te graven. Om de nieuwe profilering van de waterloop af te maken is vlak 2 verder verdiept tot onder het waterniveau. Bij het tweede deel (vanaf het oosten gezien van 19 t/m 40 m) is alleen vlak 1 aangelegd, waarna meteen het talud is gegraven en waar mogelijk vlak 2. Het verdiepte vlak 2 is hier niet meer aangelegd. De westelijke 40 m van het gebied bleek verstoord. Hier zijn twee proefsleuven gegraven. Proefsleuf 1 was ca. 3 tot 4 m lang en is ontgraven tot op de diepte van vlak 2. Proefsleuf 2 was ca. 10 m lang en is ontgraven tot op de diepte van vlak 1.
De bodemopbouw die kon worden onderzocht vertelt het verhaal van het verlanden van een oude arm van de Oude Rijn, die direct ten zuiden van het plangebied lag. De oudste laag betreft de bedding van de Oude Rijn. Jongere pakketten zijn restgeulafzettingen die getuigen van de verlanding van de waterloop. Aan de hand van het vondstmateriaal in de vorm van aardewerk en metaal is in ieder geval de jongste fase van de verlanding in de middeleeuwen gedateerd. De ouderdom van de oeverafzettingen kon vanwege het ontbreken van vondstmateriaal niet worden vastgesteld.
Binnen het plangebied zijn uitsluitend recente sporen aangetroffen. Het betreft twee palenrijen en een sloot. Al het niet recente vondstmateriaal is afkomstig uit de restgeulafzettingen. Waarschijnlijk zijn de vondsten per ongeluk of als afval in het water terecht gekomen. Het aardewerk dateert uit de Romeinse tijd en de Middeleeuwen. Een opvallen vondst is een schijffibula uit de periode van de zesde tot en met de zevende eeuw. Een ander goed dateerbare metaalvondst betreft een hoefijzer uit de periode van de veertiende tot en met de vijftiende eeuw. Verder zijn in de bouwvoor en recente verstoringen verschillende vondsten uit nieuwe tijd aangetroffen. Het betreft twee lakenloodjes uit de nieuwe tijd, een cent uit 1900 en een bloempotje uit de negentiende of twintigste eeuw. Het bloempotje past goed in het tuinbouwverleden van Leidsche Rijn.
