Het betreft een archeologische begeleiding (actief en passief) van het uitgraven van de voormalige havengeul van Vianen. een en ander vindt plaats in het kader van project Ruimte voor de Lek. De havengeul is opgevuld met een divers pakket van afzettingen. Enerzijds betreft het heterogene zand- en kleilagen met puin: antropogeen aangebrachte dempingslagen. Anderzijds betreft het gelaagde klei met schelpfragmenten of complete schelpen: natuurlijke verlandingsafzettingen. De havengeul lijkt in eerste instantie te zijn verland, waarna deze uiteindelijk is gedempt. De onderkant van de havengeul is aangetroffen tussen circa 0,75 en 1,6 m -NAP (ca. 1,6 tot 3,5 m -Mv). Geen van de aangelegde profielen reikte tot onder de bodem van de havengeul. In enkele boringen is er onder de vulling van de voormalige haven sprake van geulafzettingen. Dit lijkt er op te wijzen dat de haven inderdaad in een oude geul is uitgegraven. Binnen het plangebied zijn in totaal zes structuren aangetroffen - Structuur 1 betreft zinkstukken die op de kade/oever van de havengeul ter versteviging zijn aangebracht. Deze bestonden uit kleine paaltjes en een raamwerk van gevlochten hout. Deze zinkstukken dateren hoogstwaarschijnlijk vanaf 1430-1485, al valt de datering van V10 aanzienlijk jonger uit (vanaf het einde van de 17e eeuw). Mogelijk is dat het gevolg van vermenging van jonger hout met zinkstukken van structuur 1. - Structuur 2 is een beschoeiing van palen en planken die langs de zuidkant van de havengeul is gevonden. Deze dateert hoogstwaarschijnlijk vanaf 1700 tot ongeveer 1900. - Langs de noordkant van de havengeul werd waarschijnlijk eveneens een beschoeiing gevonden: structuur 3. Deze was minder goed bewaard gebleven als structuur 2. In feite werden alleen enkele palen aangetroffen en geen planken (meer). De datering zal in dezelfde periode vallen als structuur 2. - Middenin de havengeul werd een zone van ongeveer 3 bij 3 m met rietmatten en houten paaltjes aangetroffen: structuur 4. Mogelijk betreft dat een fuik of visbun. De datering is niet geheel duidelijk, maar valt waarschijnlijk ook in de 18e/19e eeuw. - Structuur 5 is vergelijkbaar met structuur 1. Ook dit betreft gevlochten matten van riet die als versteviging van de kade zijn aangebracht. Deze matten bevinden zich ten zuiden van de beschoeiing van structuur 2 en zullen vermoedelijk ook als kadeversteviging uit dezelfde periode beschouwd kunnen worden. - De kade of dijk, die tegenwoordig nog aanwezig is, langs de zuidkant van de havengeul is als structuur 6 geadministreerd. Bij het onderzoek zijn verschillende vondsten gedaan die ouder zijn dan de 19e eeuw. Er werden pijpenkoppen gevonden die dateren vanaf de eerste helft van de 17e eeuw tot en met het derde kwart van de 18e eeuw. Ook zijn scherven aangetroffen van grijsbakkend aardewerk (14e/15e eeuw) en van majolica en faience uit het midden van de 16e tot en met de 18e eeuw. Daarnaast dateert structuur 1 in ieder geval van voor de 19e eeuw, namelijk vanaf 1430-1485. Voor de overige structuren kon dat met minder zekerheid vastgesteld worden. Deze lijken uit de 18e/19e eeuw te dateren. Tijdens het onderzoek werd hoofdzakelijk gebruiksaardewerk en keramisch bouwmateriaal aangetroffen. Daarnaast werden enkele pijpenkoppen en -stelen, stukken leer en voorwerpen van metaal gevonden. Ook was een grote hoeveelheid hout aanwezig in het plangebied. De vondsten zijn verspreid over het plangebied, in lagen binnen de gedempte havengeul, aanwezig. Gezien de grote oppervlakte die de havengeul bestrijkt, gaat het om een relatief lage vondstdichtheid. Daarbij dient wel te worden opgemerkt dat niet alle vondsten verzameld zijn. Alleen de diagnostische stukken en compleet vaatwerk werd verzameld. Uitspraken over de daadwerkelijke vondstdichtheid zijn daarmee lastig. Over het algemeen kan het vondstmateriaal gedateerd worden tussen de 15e en de 19e eeuw. Het grootste deel van de vondsten dateert echter uit de tweede helft van de 18e en de 19e eeuw. Dit materiaal is bij het dempen van de havengeul hierin terechtgekomen. Op enkele uitzonderingen na (zoals de Duitse helm uit de bouwvoor) zijn de vondsten goed geconserveerd. Er is niet alleen sprake van scherven aardewerk. Er zijn ook (vrijwel) complete voorwerpen aangetroffen. Ook het leer en de ijzeren steelpan zijn van goede kwaliteit en goed geconserveerd. Hetzelfde geldt voor de houten palen en zinkstukken. De aanwezigheid van de bast om het vlechtwerk van de zinkstukken wijst op een (zeer) goede conservering van dit hout. De planken van de beschoeiing (structuur 2) waren echter niet meer goed geconserveerd. Deze waren dermate vermolmd dat zij niet meer bemonsterd konden worden. Er is niet echt sprake van pakketten met afval. De vondsten zijn verspreid door de havengeul aangetroffen. Zij bevinden zich wel in dempingslagen, maar deze kunnen op basis van de geringe hoeveelheid vondsten niet als een afvalpakket worden beschouwd. Het lijkt logisch dat het grootste deel van het materiaal afkomstig is uit Vianen, gezien de nabije ligging. Dit kan echter niet met zekerheid gesteld worden. In oorsprong zijn de vondsten uiteraard van elders afkomstig, aangezien zij niet in Vianen zelf zijn geproduceerd maar bijvoorbeeld in Duitsland (Steengoed) of in Gouda en Gorinchem (pijpenkoppen). Deze voorwerpen zullen door middel van handel in Vianen en uiteindelijk in de havengeul terecht zijn gekomen. Op basis van de beperkte hoeveelheid vondsten kunnen geen uitspraken over de materiële cultuur en afvalstromen in het algemeen gedaan worden. Resten van een kademuur zijn niet gevonden. De zone waar bij het magnetometrisch onderzoek een (mogelijke) structuur werd gevonden, is tijdens de archeologische begeleiding niet onderzocht. Bovendien ligt deze structuur grotendeels onder de dijk ten zuiden van de havengeul, die niet werd vergraven. De opbouw van deze kade/dijk kon daarom elders in het plangebied evenmin worden achterhaald. Op basis van de hoge inhoudelijke en fysieke kwaliteit zijn alle aangetroffen structuren als behoudenswaardig beschouwd. De kade (structuur 5) is blijven staan en binnen het ontwerp zelfs behouden als kade van de nieuwe nevengeul van de Lek. De overige structuren konden niet in situ behouden blijven en zijn door middel van dit onderzoek ex situ behouden.