ADC ArcheoProjecten heeft een Archeologische Opgraving uitgevoerd voor het plangebied “Klein Hazenberg”, gelegen aan de Middelweg 42-44a te Leersum, in het kader van geplande nieuwbouw.
Hoewel de bedrijfsgebouwen van de Uitgeverij voor menig verstoring van de bodem hebben gezorgd, zijn toch zeer veel sporen aangetroffen. In totaal kunnen 219 paalkuilen, 46 kuilen, één crematie, dertien houtskoolmeilers en één (vuur-)greppel worden geduid. Vier perioden kunnen op basis van de sporen en het vondstmateriaal worden onderscheiden. De vroegste en enigste bewoning in het plangebied vond plaats in de IJzertijd: meerdere erven met vooral spiekers en enkele bijgebouwen zijn aangetroffen. Spiekers zijn kleine bijgebouwen waarin gewassen of stro konden worden opgeslagen. Mogelijk is één hoofdgebouw aanwezig. Enkele kuilen zijn mogelijk als waterkuil aan te wijzen, andere zijn mogelijk zandwinnings- of afvalkuilen geweest. De datering van het qua omvang beperkte vondstmateriaal ligt vooral in de Vroege IJzertijd. De vondsten bestaan uit aardewerk, natuur- en vuursteen. In de Laat-Romeinse tijd is in het gebied een crematie in een kuiltje gedeponeerd. Hierin zijn de verbrande resten van een volwassen man en enkele bijgaven in de vorm van een benen kam en een glazen, niet meer te herkennen voorwerp, mee begraven. Mogelijk heeft om het grafkuiltje een dodenhuisje of afdakje gestaan. Tevens zijn in de Laat-Romeinse tijd enkele houtskoolmeilers gebouwd om houtskool te produceren. Houtskool was vooral nuttig bij het verkrijgen van ijzer uit ijzererts, omdat bij de verbranding van houtskool hogere temperaturen kunnen worden bereikt dan bij de verbranding van hout zelf. In de Vroege Middeleeuwen wordt het gebied nog steeds voor de productie van houtskool gebruikt. Ook zijn er in die periode enkele grote kuilen gegraven, die mogelijk als waterkuil of zandwinningskuilen kunnen worden geïnterpreteerd.
Vergelijking met nabijgelegen onderzoek laat zien dat de IJzertijd-erven zich ook naar het westen toe uitstrekken. In de navolgende perioden heeft ook daar nog bewoning plaatsgevonden. In de Laat-Romeinse tijd en de Vroege Middeleeuwen lijkt onderhavig onderzoeksgebied dan meer een randzone te zijn, waar allerlei activiteiten plaatsvonden die men niet in de directe nabijheid van de bewoning wilde uitvoeren. Mogelijk was er sprake van een bosrand, waardoor het gemakkelijk was om aan hout te komen en werd daarom deze locatie gekozen als strategisch punt voor het produceren van houtskool.
