In opdracht van Stichting Kasteel Amerongen heeft RAAP op 8 en 9 juni 2020 een archeologisch proefsleuvenonderzoek uitgevoerd in het kader van het project ‘waarderend proefsleuvenonderzoek’ in de gemeente Utrechtse Heuvelrug.
Het doel van het proefsleuvenonderzoek was het vaststellen van de archeologische waarde van het terrein. Hiertoe was het noodzakelijk inzicht te krijgen in de precieze aard en omvang van de vindplaatsen. In het verlengde daarvan is in kaart gebracht wat de consequenties zijn van de onderzoeksresultaten voor de verdere planvorming in het plangebied. Zijn de archeologische vindplaatsen behoudenswaardig, en, zo ja, kunnen ze behouden blijven of dienen ze te worden opgegraven?
Tijdens het onderzoek zijn verspreid over het plangebied 2 proefsleuven aangelegd met een totaal oppervlak van 322 m2. Dit komt neer op een dekkingsgraad van ruim 7% van het totale plangebied.
De sporen en vondsten duiden op de aanwezigheid van meerdere vindplaatsen: Er zijn in feite drie vindplaatsen aangetroffen. In de eerste plaats twee verwachte Duitse schuilloopgraven uit de Tweede Wereldoorlog. De derde verwachte loopgraaf was verstoord waarschijnlijk door ruimingswerkzaamheden van de EOD. Er werden geen vondsten in aangetroffen behalve een spatbord van militair voertuig. In de tweede plaats werden in beide proefsleuven paalsporen of kuilen aangetroffen. Gelet op de historische informatie en de vondsten hieruit dateren deze in de middeleeuwen/Nieuwe tijd, vermoedelijk tussen 1500 en 1800. Ook van de oorspronkelijke aanleg van het plein werden in het westelijk deel van proefsleuf 2 sporen aangetroffen, in de vorm van een serie kuilen. Op diezelfde plek lag nog een oud wegdek van de oorspronkelijke loop van de Margreet Turnorlaan.
De schuilloopgraven uit de Tweede Wereldoorlog zijn niet gewaardeerd: vooraf is door de gemeente besloten dat deze in het kader van het waarderend onderzoek onderzocht zouden worden, maar dat dit verder geen vervolg of consequenties zou hebben (Baetsen, 2020). De andere twee vindplaatsen zijn gewaardeerd en beide behoudenswaardig bevonden.
Het selectieadvies is daarmee behoud in situ.
Vervolgonderzoek is noodzakelijk wanneer voorrang wordt gegeven aan de voorgenomen ontwikkeling. Daarbij moet opgemerkt worden dat de aangetroffen resten, met uitzondering van het aangetroffen wegdek (dat op zichzelf niet behoudenswaardig is) overal dieper liggen dan de nu bekende voorgenomen verstoringsdiepte van 50 cm –Mv. De resten liggen tussen de 60 en 80 cm –Mv. Om die reden lijkt het logisch de resten te onderzoeken door middel van een opgraving, variant archeologische begeleiding. Hierbij wordt archeologen de ruimte gegeven sporen te documenteren tijdens de bouw. Op die manier wordt de ontwikkeling niet gefrustreerd en de archeologie tegelijkertijd gerespecteerd.
