Inleiding In opdracht van De Woningraat heeft RAAP in fasen tussen 4 juli 2016 en 18 september 2019 diverse archeologische onderzoeken uitgevoerd in het kader van de sloop van ‘complex Wijngaardstraat’ in de gemeente Oudewater. Het oude gebouw aan de Wijngaardstraat is gesloopt. Op deze locatie worden 21 nieuwbouwappartementen ontwikkeld voor de sociale huursector. Het voornaamste doel van het onderzoek was het veiligstellen van de wetenschappelijke informatie (behoud ex situ), tot de maximale verstoringsdiepte 1,1 m-mv. Het eerste onderzoek was een archeologische begeleiding van de sloopwerkzaamheden van het oude gebouw op 4, 8 en 13 juli en 24 oktober 2016. Daarna heeft het terrein een paar jaar braakgelegen. Vervolgens vond op 14 november 2018 een proefsleufonderzoek plaats. Hierbij werd één proefsleuf gegraven. Van 16 t/m 18 september 2019 is het archeologisch onderzoek van het plangebied afgerond met een opgraving. Archeologie De opgraving reikte niet dieper de geplande verstoring (1,1 m-mv), waarbij alleen ophogingslagen uit de nieuwe tijd zijn opgegraven. Muurresten en delen van vloeren getuigen van laatmiddeleeuwse of vroeg nieuwetijdse gebouwen die binnen het plangebied hebben gestaan. Enkele delen van funderingen laten zien dat de oriëntatie van de gebouwen in deze periode ongeveer overeen kwam met de huidige ligging van het stratenpatroon. In de loop van de 16e-17e eeuw werden de middeleeuwse gebouwen afgebroken en een deel van de middeleeuwse bakstenen hergebruikt. Vloeren werden met oude bakstenen geplaveid en muurtjes gefundeerd, vaak met gebroken stukken en ongemetseld. De middeleeuwse bakstenen zijn rood of gemêleerd van kleur en vrij groot: minimaal 24 cm lang, 12 cm breed en 5 cm dik. Slechts enkele scherven aardewerk kunnen in de middeleeuwen gedateerd worden. De aangetroffen muurrestanten en andere sporen dateren vooral uit de 17e tot 19e eeuw. Op een kaart van Blaeu uit midden 17e eeuw is te zien dat de opgravingput grotendeels ligt in een grote binnentuin en een klein deel binnen de huizen lange de straten. Gezien de aangetroffen sporen, maakten de bewoners van de huizen aan de Wijngaardstraat en de Sint Janstraat in de 17e-19e eeuw veelal nuttig gebruik van de ruimte achter de huizen. De sporen uit deze tuinen hebben informatie opgeleverd over de bestaanseconomie. Vanaf de 18e eeuw worden eikenhouten tonnen ingegraven en gebruikt als opslagcontainer. Het is niet duidelijk hoe deze tonnen werden afgedekt en of ze zich binnen of buiten bevonden. Het is denkbaar dat ze in een schuur, aanbouw of bijgebouw werden ingegraven, om inspoeling van regenwater te voorkomen. Verdere activiteiten omvatten het slachten van dieren, voedselbereiding (zowel binnen als buiten?), hennep verwerken en het bouwen van kleine structuren met hergebruikte (middeleeuwse) bakstenen. Het voedselaanbod in de vroege nieuwe tijd bevatte onder andere rogge, vijg en druif. In alle perioden stonden runderen en varkens op het menu, in de 19e eeuw aangevuld met kersen en platvis. Zes ingegraven tonputten zijn aangetroffen. Van drie resteerde alleen de bodem. De duigen en bodem bleken van eik te zijn gemaakt. Ondanks dat meerdere stukken geschikt waren voor dendrochronologisch onderzoek, is dit alleen bij S24 gelukt, die dateerde rond 1703. Het is vrij uitzonderlijk dat op één locatie zo veel, en zo complete tonbodems worden aangetroffen. De bodems zijn opgebouwd uit verschillende planken. Aan weerszijden bevinden zich twee halfronde planken, de zogenaamde ‘maanplanken’ met daartussen een of twee middenstukken. Op één was een merkteken van de maker aangebracht.