Maastricht-Lindenkruis Fase 3 B. Capucijnenstraat

In het plangebied Lindenkruis wordt een nieuwbouwwijk aangelegd. Voorafgaand aan de bouw is door BAAC een opgraving uitgevoerd aan de Capucijnenstraat, in opdracht van WOM Belvedere. Het archeologisch onderzoek stelt zich ten doel om archeologische resten te documenteren (veldwerk) en te analyseren (uitwerking), om een beeld te vormen over het plangebied en het plangebied in een breder archeologisch kader te kunnen plaatsen.

De archeologische resten bevinden zich op het hoger gelegen deel van het Geistingen terras. Een landschap dat zich kenmerkt door afwisselend maaiveld met geulen en tussengelegen rivierbanken en oevers met meanderende kenmerken. Dit landschap wordt bedekt door een slecht waterdoorlatend oeverdek. Het oeverdek bestaat uit stugge, zandige leem en de geulvullingen bestaan met name uit klei. Het vroeg-holocene oeverdek wordt in het westelijke en uiterst oostelijke deel afgedekt door een pakket secundair afgezette löss, waarbij de löss in het oosten door oppervlakkig afstromend water verspoeld is geraakt. In het centrale deel is de löss door leemwinning niet meer aanwezig. Geomorfogenetisch kan de verspoelde löss worden benoemd als een colluviumpakket. Het secundair afgezette, niet verspoelde löss, vormt het fundament van de eerste bewoningsporen uit de 13e eeuw.

Uit historische bronnen en kaarten is bekend dat in het gebied rond het plangebied de eerste bebouwing ontstaat in de 14e eeuw, net na de aanleg van de tweede stadsmuur. In het plangebied verschijnt de bebouwing echter pas in de 16e eeuw, zoals te zien is op verschillende historische kaarten. Dit betreft een huizenlint langs de Capucijnenstraat met daarachter een onbebouwd achterterrein. Deze situatie blijft bestaan tot in de loop van de 20e eeuw, als het plangebied in gebruik raakt als nutsbedrijventerrein. Bij archeologisch onderzoek in de omgeving van het plangebied zijn resten gevonden van ambachtelijke activiteit, de stadsmuur en enkele losse Romeinse vondsten. In het plangebied heeft een proefsleuvenonderzoek plaatsgevonden waarvan de resultaten aansluiten op de resultaten van huidig onderzoek.

De archeologische resten die binnen het plangebied zijn aangetroffen zijn in te delen in vijf fases van gebruik. In fase 1 (1250-1350) ligt het plangebied nog buiten de stadsmuur. De sporen uit deze periode bestaan uit enkele kuilen en paalkuilen. In fase 2 (1350-1550) komt het plangebied binnen de tweede stadsmuur (eind 14e eeuw) te liggen, het gebruik van het terrein verandert echter nog niet ten opzichte van fase 1. Het beeld dat zowel uit de sporen als uit de vondsten naar voren komt is van een extensief gebruik.

Het gebruik van het terrein verandert sterk van karakter in fase 3 (1550-1725). Langs de Capucijnenstraat ontstaat een bewoningslint, dat nog tot in de 20e eeuw zal blijven bestaan. Resten van twee onderkelderde gebouwen van mergelblokken en baksteen zijn gevonden. Mogelijk zijn deze gebouwen afgebrand en bijna direct weer opgebouwd. Op het achterterrein bevinden zich ook waterputten die duiden op een intensief gebruik vanaf de 17e eeuw. In het laatste kwart van de 17e eeuw wordt het gehele achterterrein afgegraven voor de leemwinning. De stad Maastricht is in deze periode veel aan het bouwen en ‘verstenen’, waar veel bakstenen voor nodig zijn. De goede, natuurlijke, mengverhouding tussen leem, silt en zand van de natuurlijke ondergrond binnen het plangebied blijkt uitstekend om bakstenen mee te bakken. Op de bodem van de kuil wordt een baksteenoven (veldbrandoven) gebouwd. Nadat deze baksteenoven is ontmanteld raakt de kuil opgevuld met stadsafval. Het vondstmateriaal uit deze afvallagen geeft een beeld van het doorsnee afval dat in Maastricht werd weggegooid. Vooral voor het aardewerk betekent dit dat een overzicht is ontstaat van het gebruiksaardewerk in Maastricht in de 17e eeuw, waar voorheen weinig over bekend was. Van de baksteenoven zijn parallellen bekend in Sittard, waar de oven op precies dezelfde manier opgebouwd lijkt te zijn.

In fase 4 (1725-1850) behoudt de zone langs de Capucijnenstraat de woonfunctie. De gebouwen die in fase 3 al overeind staan worden uitgebreid en opgeknapt. Ook verschijnt in deze fase een groot rechthoekig gebouw direct achter de percelen aan de Capucijnenstraat. Dit grote gebouw lijkt te zijn opgedeeld in drie aparte eenheden, met elk een eigen indeling. De functie van dit gebouw blijft vooralsnog onduidelijk, wel is bekend dat in de 19e eeuw in Maastricht grote woningnood heerst. Het is dan ook waarschijnlijk dat de gebouwen, ten minste tijdelijk, als woonruimte zijn gebruikt. Helemaal in het oosten van het plangebied zijn ook resten gevonden van een gebouw uit fase 4.

In de tweede helft van de 19e en de eerste helft van de 20e eeuw (fase 5) verschijnen drie nieuwe huizen aan de Capucijnenstraat. Deze huizen zijn geheel onderkelderd en voorzien van forse waterkelders aan de achterzijde van de huizen. De huizen hebben alle drie hetzelfde uiterlijk en zijn ook gelijktijdig gebouwd. De twee huizen die al uit fase 3 dateren zijn ook in deze fase nog in gebruik, op het meest zuidelijke perceel verrijst op het achtererf een gebouw met een onregelmatige vorm.

In de 20e eeuw wordt de bebouwing gesloopt om plaats te maken voor het nutsbedrijventerrein.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-xqg-w7qs
PID https://nbn-resolving.org/urn:nbn:nl:ui:13-mn-7cp7
Metadata Access https://easy.dans.knaw.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=oai:easy.dans.knaw.nl:easy-dataset:198448
Provenance
Creator Mark, R. van der; Pieters, M.
Publisher BAAC
Contributor Aal, J.A.A.L.; Hendriksen, M.; Grabowski, R.A.; Kalisvaart, C.C.; Tolboom, M.; Ostkamp, S.; BAAC; WOM Belvedere
Publication Year 2021
Rights info:eu-repo/semantics/restrictedAccess; License: http://dans.knaw.nl/en/about/organisation-and-policy/legal-information/DANSLicence.pdf; http://dans.knaw.nl/en/about/organisation-and-policy/legal-information/DANSLicence.pdf
OpenAccess false
Representation
Language Dutch; Flemish
Resource Type Dataset
Format application/pdf; image/jpeg; image/tiff; microsoft office access-toepassing
Discipline Ancient Cultures; Archaeology; Humanities
Spatial Coverage (3.437 LON, 50.837 LAT); Netherlands; Capucijnenstraat; Maastricht; Limburg