Een statig herenhuis op een middeleeuwse terp

De oudste sporen op het terrein dateren in de 12de eeuw en betreffen voornamelijk daliekuilen. Deze kuilen werden gebruikt om de zure veengrond geschikter te maken voor akkerbouw door hier klei aan toe te voegen. Het terrein was in deze periode dus ontgonnen en in gebruik. Bewoningsresten uit deze periode werden niet aangetroffen. Zowel de middeleeuwse als de 16de en 17de eeuwse sloten en greppels liggen óf haaks, óf parallel aan de Oosterboekelweg. De bewoningssporen zijn aangetroffen aan de westzijde van het plangebied in de hoek van de Herenweg en de Oosterboekelweg. Er is een diachrone bewoning aangetroffen van de 13de tot en met de 21ste eeuw. In de middeleeuwen werden meerdere fasen van een terp en bewoning aangetroffen in de vorm van een terplichaam, terpsloten, enkele paalkuilen en meerdere haardplaatsen. De resten uit de 16de eeuw beperkten zich tot een bakstenen waterput. In de 17de eeuw stond een langhuis met de voorgevel aan de Herenweg of een L-vormig huis met de voorgevel aan de Oosterboekelweg. Dit huis werd in de 18de eeuw omgebouwd tot een vierkanten herenhuis. Van de fasen uit de Nieuwe Tijd werd een behoorlijke hoeveelheid sporen aangetroffen. Het ging hierbij voornamelijk om muurfunderingen, waterkelders, een waterput, kelders, een tuinhuis, een zomerkeuken en meerdere straatniveau’s. De bewoningssporen uit de Middeleeuwen zijn aangebracht op een terp die in meerdere fasen is opgehoogd en uitgebreid. De terp is opgehoogd met vrij zavelige klei, maar ook veen en kleibrokken werden gebruikt. Het is aannemelijk dat het materiaal uit de directe omgeving afkomstig was. In de ophoging zijn drie fasen onderscheiden. Het dateren van de fasen bleek lastig door gebrek aan vondstmateriaal. Een duidelijke aanwijzing gaf sloot S61. Dit was de noordelijke terpgrens in de eerste fase van de terp (1200-1250). Vervolgens werd deze gedicht en naar het noorden toe uitgebreid. In deze fase werd de terp niet naar het oosten toe uitgebreid (1250-1400). Na 1400 werd het oostelijke deel van de terp opgehoogd met meerdere venige pakketten (1400-1500). Van de laatmiddeleeuwse huizen is zeer weinig teruggevonden. Wat haardkuilen en enkele paalkuilen. Mogelijk werden de huizen op een houten raster gebouwd, zodat bij afbraak weinig van de sporen overbleef. De huizen uit de Nieuwe Tijd zijn in ieder geval deels in bakstenen uitgevoerd. Het is zeer goed mogelijk dat in de oudere fasen een bakstenen plint aanwezig was, waarop verder een houten huis stond, maar dit kon in het veld niet worden bevestigd of ontkracht. Op het perceel is van de 13de eeuw tot aan de sloop van het herenhuis in 2016 gewoond. In sommige herkende fasen bestonden de archeologische resten uit niet veel meer dan een waterput. Vermoedelijk werden de huizen toen op een houten raamwerk gebouwd, waarbij na sloop geen resten in de grond overblijven. Opvallend was dat de aangetroffen materiële cultuur niet wees op gegoede burgerij, iets wat op basis van de bewoners van het perceel en de historische gegevens wel verwacht werd. Een verklaring hiervoor kan zijn dat geen beerputten en afvalkuilen zijn aangetroffen waarin het afval is weggegooid.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-zpj-jvqm
PID https://nbn-resolving.org/urn:nbn:nl:ui:13-v7-9qzf
Metadata Access https://easy.dans.knaw.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=oai:easy.dans.knaw.nl:easy-dataset:126478
Provenance
Creator Steege, B.C. ter; Duijn, D.M.
Publisher Archeologie West Friesland
Contributor Schrickx, C.P; Ooijevaar, B.; Stellingwerf, W.; Postma, F.; Leeuwen, J. van; Oostveen, J. van; Schinning, F.C.
Publication Year 2019
Rights info:eu-repo/semantics/openAccess; License: http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0; http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0
OpenAccess true
Representation
Language Dutch; Flemish
Resource Type Dataset
Format application/pdf; application/msword; image/jpeg; access / accdb; arcgis / shp; illustrator / ai; excel / xlsx; autocad / dxf
Discipline Ancient Cultures; Archaeology; Humanities
Spatial Coverage (4.941 LON, 52.720 LAT); Herenweg 64; Hoogwoud; Gemeente Opmeer; Noord-Holland