In opdracht van SITECH Site Services heeft RAAP in september een archeologisch vooronderzoek in de vorm van een bureauonderzoek uitgevoerd voor het plangebied CO2 Liquefaction plant and loading area op het Chemelot-terrein te Geleen en Stein in de gemeenten Sittard-Geleen en Stein (figuur 1).
Het onderzoeksgebied valt uiteen in twee delen. Deelgebied 1 ligt op het Chemelot-terrein nabij Gate 1 in de gemeente Sittard-Geleen. In dit deelgebied is men voornemens een nieuwe CO2 Liquefaction plant te realiseren. Daarnaast zal men in het havengebied van Chemelot (deelgebied 2, gemeente Stein) nieuwe laad- en losfaciliteiten bouwen. Op basis van de onderzoeksresultaten kunnen de volgende conclusies worden getrokken:
Deelgebied 1 (fabriek) Deelgebied 1 ligt landschappelijk gezien op het zogenaamde terras van Caberg 1 uit het midden pleistoceen, ook wel aangeduid als tussenterras. De oorspronkelijke rivierafzettingen zijn tijdens de laatste en voorlaatste ijstijd (resp. Saalien en Weichselien) afgedekt met (zandige) löss. Vanuit bodemkundig oogpunt kan op basis van de bodemkaart als ook een recent onderzoek dat direct aansluitend van het deelgebied heeft plaatsgevonden in het kader van de verplaatsing van Gate 1, verwacht worden dat binnen het deelgebied sprake is van (deels) intacte radebrikgronden. Volgens de gemeentelijke verwachtings- en beleidsadvieskaart heeft het plangebied een (middel)hoge verwachting voor droge landschappen (beleidscategorie 4). In het verleden zijn in de directe omgeving vindplaatsen aangetroffen uit met name het vroeg neolithicum en de ijzertijd. De verwachting is dat dergelijke vindplaatsen ook binnen het plangebied aanwezig kunnen zijn. De diepte van het archeologisch niveau (top brikgrond) ligt naar alle waarschijnlijkheid tussen de 50 en 70 cm – mv (afhankelijk of er nog een E-horizont aanwezig is). Omdat het deelgebied nooit is bebouwd, wordt de kans groot geacht dat de bodemopbouw nog gaaf is en dat dus potentieel behoudenswaardige archeologische resten kunnen worden aangetroffen.
Deelgebied 2 (haven) Deelgebied 2 is gelegen op de uiterste rand van het Graetheideplateau, op de overgang naar het beekdal van de Ur waar vandaag de dag het Julianakanaal ligt. Op de bodemkundige kaart ligt het deelgebied in een zone die niet gekarteerd is als gevolg van bebouwing. Hoewel meteen ten westen van het Julianakanaal kalkloze ooivaaggronden voorkomen, is het gezien de hoge ligging en het feit dat meteen ten noorden en oosten van het deelgebied (rade)brikgronden voorkomen, aannemelijk dat binnen het deelgebied sprake is van (rade)brikgronden. Op de archeologische beleidskaart van de gemeente Stein ligt deelgebied 2 deels in categorie 2 (hoge verwachting) en deels in categorie 4 (lage verwachting). Binnen een straal van 500 m rondom het deelgebied is slechts één vindplaats bekend (een mogelijk oppidum). Iets verder naar het zuiden ligt een groot cluster van vindplaatsen uit verschillende perioden. Romeinse vindplaatsen voeren echter de boventoon. Er bestaat dan ook een goede kans dat binnen het deelgebied oorspronkelijk archeologische vindplaatsen aanwezig zijn geweest. De kans dat hier nog behoudenswaardige resten van worden aangetroffen, wordt echter klein geacht als gevolg van grootschalige verstoringen door een holle weg en (recentere) afgravingen en ophogingen.
Advies Op basis van de resultaten van het onderzoek blijkt dat in deelgebied 1 (mogelijk) archeologische resten bedreigd worden door de voorgenomen bodemingrepen. Gezien de relatief ondiepe ligging van potentiële archeologische resten (vanaf direct onder de bouwvoor), zullen de geplande ingrepen naar alle waarschijnlijkheid een verstorende invloed hebben – zelfs indien alleen de bouwvoor wordt verwijderd. Er wordt daarom aanbevolen in het kader van de bestaande planvorming een proefsleuvenonderzoek uit te voeren.
Gezien de aanwezige verstoringen wordt met betrekking tot deelgebied 2 in het kader van de voorgenomen bodemingrepen geen archeologisch vervolgonderzoek aanbevolen.
