Samenvatting

Transect heeft in mei 2014 een archeologisch bureauonderzoek en een inventariserend veldonderzoek (IVO; verkennende en karterende fase) uitgevoerd in een plangebied aan de Bakerwaardseweg 3 in Bronkhorst (gemeente Bronckhorst). De aanleiding voor het onderzoek is de aanvraag van een omgevingsvergunning ten behoeve van de realisatie van een nieuwe ligboxenstal. Vanuit het bestemmingsplan heeft het plangebied een archeologische dubbelbestemming. Aangezien de geplande bodemingrepen de bijbehorende vrijstellingsgrenzen zeer waarschijnlijk zullen overschrijden, is een archeologisch vooronderzoek noodzakelijk.

Op basis van het vooronderzoek zijn de volgende conclusies te trekken: • Op basis van het bureauonderzoek heeft het plangebied een lage archeologische verwachting voor de periode Laat-Paleolithicum B – Romeinse Tijd (18.000 voor Chr.-450 na Chr.) en een middelhoge verwachting voor de periode Middeleeuwen – Nieuwe Tijd (450 na Chr.-heden). Deze verwachting hangt samen met de ligging van het plangebied in het dal van de Gelderse IJssel, in een voormalige kronkelwaard (Bakerwaard). • In het plangebied zijn mogelijk middelhoge pleistocene rivierterrasresten aanwezig, waar vanaf het Laat-Paleolithicum B bewoning op kan hebben plaatsvonden. Een klein deel hiervan is mogelijk later afgedekt door stuifzand. Volgens het AHN vormen de lokale stuifzandzones de hoogste plekken in het landschap. Deze delen zullen het meest aantrekkelijk zijn geweest voor bewoning in het verleden. De kans is echter groot dat de top van het pleistocene niveau is geërodeerd door de zich verleggende rivier, waarbij ook eventuele archeologische waarden uit die periode zijn verstoord. Daarom is aan de periode Laat-Paleolithicum B – Romeinse Tijd een lage verwachting gegeven. • De kronkelwaard kan vanaf de Vroege Middeleeuwen weer gebruikt zijn, waarbij oeverwallen langs de holocene Gelderse IJssel én mogelijk niet-geërodeerde pleistocene terrasresten aantrekkelijke vestigingsplaatsen vormden. De meanderbocht ten zuiden van het plangebied werd rond het begin van de 15e eeuw afgesneden, waarna de bocht geen bruikbare rivierloop meer was. Vervolgens werd de nieuwe, huidige loop van de Gelderse IJssel bedijkt. In het plangebied heeft volgens de geraadpleegde historische kaarten vanaf in elk geval de 17e eeuw geen bebouwing gestaan. Het erf aan de Bakerwaardseweg 3, waar het plangebied deel van uitmaakt, bestaat wel al vanaf in elk geval het begin van de 19e eeuw. Het is dan ook mogelijk dat in het plangebied sporen van erfinrichting of landgebruik aanwezig zijn, zoals greppels of ophooglagen. Daarom is in het plangebied een middelhoge verwachting gegeven aan de periode Middeleeuwen – Nieuwe Tijd. • Op grond van het veldonderzoek ligt het plangebied in zijn geheel op een oeverwal van de Gelderse IJssel. De oeverwalafzettingen bevinden zich direct onder maaiveld en zijn in het grootste deel van het plangebied geroerd, getuige de aanwezigheid van cokes en baksteen. Er zijn geen archeologische vondst- of ophooglagen of andersoortige indicatoren aangetroffen die kunnen wijzen op de aanwezigheid van een vindplaats in het plangebied, ook niet op de twee gekarteerde boorlocaties waar de oeverwalafzettingen intact waren. Er zijn geen rivierterrasafzettingen aangetroffen in de boringen, noch tekenen van stuifzand. Waarschijnlijk heeft de rivierverlegging in het Holoceen de top van het pleistocene rivierterras geërodeerd, zoals werd verwacht op basis van het bureauonderzoek. • Samengevat geldt voor het plangebied op grond van de grotendeels verstoorde bodemopbouw en het ontbreken van indicatoren een lage archeologische verwachting voor alle archeologische perioden met betrekking tot de aanwezigheid van nederzettingsresten.