Tiel Dominicuskwartier Archeologische opgravingen te Tiel-Dominicuskwartier. Onderzoek naar een vroeg-middeleeuwse ringwalburg, een motteversterking, Ottoonse nederzettingsresten, een versterkt huis en laat- en post-middeleeuwse resten in de oude binnenstad

In opdracht van SCW (Stichting Christelijke Woningcorporatie) voerde VUhbs archeologie, voorheen ACVU-HBS (Archeologisch Centrum Vrije Universiteit-Hendrik Brunsting Stichting), van dinsdag 2 juni tot en met woensdag 16 september 2009 een archeologische opgraving uit in het plangebied Dominicuskwartier (fig. 1.1 en 1.2), gelegen binnen de gemeente Tiel. Omdat in de genoemde periode niet het gehele plangebied toegankelijk was, is van maandag 26 oktober tot vrijdag 30 oktober 2009 het resterende deel van het terrein opgegraven. Later, tussen 5 maart en 28 mei 2010, is vervolgens het ontgraven van de stadswal archeologisch begeleid. De begrenzing van het plangebied wordt gevormd door het Sint Walburgkerkpad (noord), de Kromme Elleboog (oost) en de Sint Walburgsingel (zuid en west). Het plangebied heeft daarmee een oppervlakte van 0.62 ha, waarvan volgens het PvE 0.39 ha onderzocht diende te worden. Op basis van het vooronderzoek werd verwacht dat een groot deel van het terrein ernstig verstoord was tijdens de bouw en sloop van het voormalige ziekenhuis. Hoewel de schade aan het archeologische bodemarchief op meerdere plaatsen inderdaad ernstig was, viel de omvang van de totale verstoring echter mee. Bij het archeologische onderzoek in het Dominicuskwartier zijn archeologische resten uit de periode tussen de Vroege Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd vlakdekkend opgegraven. Daartoe zijn in totaal 24 werkputten aangelegd, waarin steeds tussen de twee en vier vlakken zijn gedocumenteerd (zie fig. 4.1 en 4.2). Op sommige delen van het terrein was een dik pakket aan archeologische lagen aanwezig. De totale opgegraven oppervlakte van de werkputten bedraagt 0.30 ha. De afwijking van de in het PvE genoemde 0.39 ha hangt samen met het feit dat sommige terreindelen niet toegankelijk waren, of dat deze zich te dicht tegen de bestaande bebouwing bevonden. Alle vlakken bij elkaar opgeteld is een oppervlak van 0.79 ha onderzocht. Bij het ontgraven van de stadswal is vervolgens nog eens 0.57 ha archeologisch begeleid. Op het moment van schrijven is binnen het plangebied reeds de nieuwbouw van woningen gerealiseerd. Onderhavige opgraving bood de unieke kans om onderzoek uit te voeren in het tot op heden slechts weinig onderzochte deel van de stad Tiel; het Sint Walburgkwartier. De belangrijkste aangetroffen en onderzochte structuren betreffen een Karolingische ringwalburg, de resten van een Ottoonse nederzetting, twee grachten uit de Volle Middeleeuwen, resten van het zogenaamde Duitse Huis en de middeleeuwse stadswal met muurresten. Het onderzoek van deze resten levert veel nieuwe kennis op over de geschiedenis van de stad Tiel. Vooral de ontdekking van de Karolingische ringwal is spectaculair. Dat Tiel in de Voege Middeleeuwen versterkt was door middel van een ringwalburg werd namelijk wel vermoed, maar is nu voor het eerst onomstotelijk aangetoond.
Deze rapportage presenteert de resultaten van het hierboven geïntroduceerde archeologische onderzoek in het Dominicuskwartier. Naast de beschrijving en analyse van sporen en vondsten, worden de resultaten ook vergeleken met de bekende historische en archeologische gegevens over het verleden van Tiel. De opbouw van het rapport is als volgt. Het eerstvolgende hoofdstuk bespreekt de resultaten van het vooronderzoek. Hoofdstukken 3 en 4 zijn gewijd aan respectievelijk de doelstellingen en strategie van het onderhavige onderzoek. In hoofdstuk 5 wordt vervolgens de fysische geografie behandeld en in hoofdstuk 6 komen de aangetroffen sporen en structuren per bewoningsfase aan bod. De bouwhistorische analyse is gepresenteerd in hoofdstuk 7. In de dan volgende negen hoofdstukken worden de verschillende vondstcategorieën beschreven en geanalyseerd door materiaalspecialisten. Het afsluitende hoofdstuk omvat een conclusie en synthese van het complete onderzoek. Tevens worden op die plaats de in het PvE opgestelde vraagstellingen beantwoord.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-zur-yevt
PID https://nbn-resolving.org/urn:nbn:nl:ui:13-88-1dwt
Metadata Access https://easy.dans.knaw.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=oai:easy.dans.knaw.nl:easy-dataset:127978
Provenance
Creator van Renswoude, J.
Publisher Vuhbs Archeologie
Contributor Gelderland; VUhbs archeologie
Publication Year 2019
Rights info:eu-repo/semantics/openAccess; License: http://creativecommons.org/licenses/by/4.0; http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
OpenAccess true
Representation
Language Dutch; Flemish
Resource Type Dataset
Format joint photographic experts group; tiff file; adobe acrobat document; extensible markup language; microsoft office access application; autocad dxf (drawing interchange format); autocad drawing; mpeg 4 video container
Discipline Ancient Cultures; Archaeology; Humanities
Spatial Coverage (3.314 LON, 47.975 LAT); Gelderland; Tiel; Tiel; Dominicuskwartier; 39D (kaartblad)