Dit repertorium is opgezet om te voorkomen dat historisch onderzoek al te zeer belemmerd wordt door de voortdurende veranderingen van de gemeenten en gemeentenamen in Nederland. We trachten dat doel op drie manieren te bereiken. Allereerst biedt deze publicatie een volledig overzicht van alle gemeenten die tussen 1812 en 2011 hebben bestaan. Een dergelijke volledige lijst is tot op heden nog nooit gepubliceerd. Er zijn wel enige overzichten beschikbaar, maar die zijn of niet geheel volledig, of niet geheel juist. De publicatie van de Demografische databank Nederlandse gemeenten, 1811-1850 (‘Beekink en Van Cruyningen, 1995’) komt dicht in de buurt, maar mist een aantal gemeenten die in het begin van de negentiende eeuw hebben bestaan. Een betrouwbaarder lijst is opgesteld door het CBS. Deze lijst heeft tevens als voordeel dat niet alleen opheffingen, oprichtingen en samenvoegingen er in zijn opgenomen, maar ook alle grenswijzigingen die zich na 1936 tussen gemeenten hebben voorgedaan. De lijst gaat echter niet verder terug dan tot 1830. Hetzelfde geldt voor een vergelijkbare lijst die door de provincie Zuid-Holland wordt onderhouden.2 In al deze bronnen ontbreken bovendien veelal de feitelijke ingangsdata van de veranderingen. Het tweede doel van deze publicatie is om inzicht te geven in de continuïteit van gemeenten. Dat gebeurt door aan te geven uit welke gemeenten een nieuwe gemeente is gevormd, of in welke gemeente een oude gemeente is opgegaan. De continuïteit van een gemeente wordt benadrukt door een nieuwe gemeentecode, de Amsterdamse code, te introduceren die, anders dan de codes die momenteel in gebruik zijn, onveranderd blijft bij grens- en naamswijzigingen. Een minimaal variërende code als de Amsterdamse code is daardoor maximaal bruikbaar voor historisch onderzoek. Het derde doel is de functie van gazetteer, waarin zowel officiële als onofficiële naam- en spellingvarianten van gemeenten zijn opgenomen. Een dergelijke lijst is evenmin eerder gepubliceerd en deze geeft dit boek eveneens een nieuwe waarde.

Kern van het boek is hoofdstuk 4, dat een alfabetisch repertorium bevat van alle officiële gemeentenamen, met daaraan toegevoegd gegevens over het moment van oprichting en opheffing.