In opdracht van Haasnoot Bruggen BV heeft RAAP in september 2019 een archeologisch vooronderzoek in de vorm van een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek (verkennend booronderzoek) uitgevoerd voor het plangebied Vervanging Brug H11 te Valkenburg in de gemeente Katwijk.
Op basis van de resultaten van het bureauonderzoek wordt verwacht dat het plangebied gelegen is aan de rand van het voormalige castellum van Valkenburg. In de ondergrond bevinden zich mogelijk de resten van twee van de drie spitsgrachten die om het castellum heen waren aangelegd als verdediging. Eventuele oudere resten (pre Romeins) zullen mogelijk zijn verstoord door de aanleg van de grachten en daarvoor door erosie door de Oude Rijn. Voor jongere resten geldt een lage verwachting, aangezien het plangebied buiten het middeleeuwse dorp Valkenburg ligt en op historische kaarten vanaf de 17e eeuw als onbebouwd staat aangegeven. Op een kaart uit de tweede helft van de zeventiende eeuw en het kadastraal minuutplan uit de negentiende eeuw staat binnen het plangebied de Grote Watering al aangegeven. Van een brug is op dat moment nog geen sprake.
Uit de resultaten van het booronderzoek is gebleken dat de diepteligging van de top van de natuurlijke afzettingen binnen het plangebied sterk varieert op geringe afstand. In boring 6 zijn in een geroerd kleipakket twee fragmenten bouwkeramiek met chamottemagering en een fragment ruwwandig aardewerk aangetroffen. Dit zijn mogelijk aanwijzingen voor de aanwezigheid van een spitsgracht (of –grachten) binnen het plangebied. Daarnaast is in boring 4 tussen 195 en 230 cm –mv een houtconcentratie aangetroffen, waarvan niet met zekerheid te zeggen is of deze te relateren is aan een spitsgracht (een paal of iets dergelijks) of dat het natuurlijk, verspoeld hout betreft. Op grond van deze resultaten blijft de hoge verwachting voor resten van de spitsgrachten uit de Romeinse tijd bestaan. Het is echter wel de vraag in hoeverre deze resten zijn aangetast door latere graafwerkzaamheden in het kader van de aanleg van de Grote Watering, in het centrale deel van het plangebied en in het kader van de archeologische opgravingen op het castellumterrein, die volgens de puttenkaart (figuur 3) ongeveer tot de zuidoostoever van de Grote Watering reikten. Aan de noordwestzijde van de Grote Watering zijn de resten van eventuele spitsgrachten mogelijk nog intact. De leidingen die hier in de ondergrond aanwezig liggen waarschijnlijk niet dieper dan het zandige (sub)recente ophogingspakket.
Op basis van de resultaten van het onderzoek blijkt dat in het plangebied (mogelijk) archeologische resten bedreigd worden door de voorgenomen bodemingrepen. Daarom wordt geadviseerd om de plannen zodanig te maken dat bodemingrepen dieper dan 70 cm –mv aan weerszijden van de Grote Wastering worden voorkomen.
Indien dit niet mogelijk is, wordt aanbevolen in het kader van de bestaande planvorming de onderstaande vervolgstap uit het proces van de Archeologische Monumentenzorg (AMZ) te nemen.
Geadviseerd wordt om, gezien de zeer geringe omvang van het plangebied en de aard van de verwachte archeologische resten, aan weerszijden van de Grote Watering archeologisch vervolgonderzoek plaats te laten vinden in de vorm van een opgraving – variant archeologische begeleiding.
