Sporen van middeleeuwse bewoning in plangebied Theerestraat 105 te Sint-Michielsgestel. Opgraving.

In opdracht van de heer J. Orie heeft BAAC bv op 26 augustus 2014 een opgraving uitgevoerd in plangebied Theerestraat 105 te Sint-Michielsgestel, gemeente Sint-Michielsgestel. De aanleiding voor het archeologisch onderzoek is de voorgenomen realisatie van nieuwbouw. Het plangebied is gelegen buiten de bebouwde kom van Sint-Michielsgestel en wordt aan de noord- en oostzijde begrensd door de Theerestraat, die hier een bocht maakt.

Binnen het plangebied Theerestraat 105 (ca. 13.000 m2 groot) zijn de afgelopen jaren al verschillende archeologische onderzoeken uitgevoerd. In 2010 zijn voor een terrein in het noordoosten van het plangebied, ter plaatse van het (voormalige) boerenerf, een bureau- en booronderzoek uitgevoerd. Dit terrein is gelegen ten noordoosten van het huidige onderzoeksterrein. In 2012 is een booronderzoek op het huidige onderzoeksterrein (30x50 m) uitgevoerd, dat gelegen is ongeveer in het midden van het plangebied. In mei 2014 werd hier door BAAC bv een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd. Tijdens het proefsleuvenonderzoek zijn sporen van erven uit de volle en late middeleeuwen aangetroffen, waaronder een deel van een plattegrond van een groot gebouw, een mogelijke waterput of waterkuil en een kuil. De onderhavige opgraving heeft plaatsgevonden in het noordoostelijke deel van het onderzoeksterrein, rondom proefsleuf 1 (30 x 12 m). Voor de rest van het onderzoeksterrein en het plangebied (met uitzondering van de locatie van het (voormalige) boerenerf) blijft de dubbelbestemming “Waarde Archeologie” van toepassing.

Tijdens de opgraving zijn bewoningssporen uit het einde van de volle middeleeuwen en begin van de late middeleeuwen onderzocht. Deze sporen bevonden zich voornamelijk op het hoogste deel van het terrein, naast een natuurlijke depressie. Hier zijn de plattegronden van een huis, bijgebouw, een palenrij en meerdere paalsporen teruggevonden. Het huis bevond zich op de flank van de dekzandrug, vlak naast een natuurlijke depressie. Het natuurlijke reliëf loopt achter het huis af. Ten westen van de plattegrond van het huis is in deze depressie tijdens het proefsleuvenonderzoek vermoedelijk het spoor van een waterput of waterkuil aangetroffen. De plattegrond van het huis, waarvan alleen het westelijke deel is blootgelegd, wordt gedateerd in de tweede helft 12e eeuw tot het begin van de 13e eeuw. Het kan typologisch gezien gerekend worden tot het overgangstype H2-H4 uit Huijbers typologie. Het ten oosten van het huis aangetroffen bijgebouw is van het type B5. Van dit gebouw is het westelijke gedeelte blootgelegd. In het noordoostelijke deel van de opgraving is sprake van enkele paalsporen. Die representeren mogelijk een jongere bewoningsfase op het terrein, te dateren in het begin van de late middeleeuwen.

Van de bewoningssporen is slechts een gedeelte opgegraven. Het vermoeden bestaat dat de erven zich verder uitstrekken in zowel noordelijke, oostelijke, zuidelijke als westelijke richting, zowel binnen als buiten het onderzoeksterrein. Na het verdwijnen van de bewoning van het terrein is het in gebruik geraakt als landbouwgrond, waarbij gedurende de late middeleeuwen en nieuwe tijd ophoging met een humeus dek plaats heeft gevonden. Het is niet uit te sluiten dat het middeleeuwse erf verder in noordelijke richting is opgeschoven, in de richting van het huidige erf aan de Theerestraat 105. Op de kadastrale kaart uit ca. 1811-1832 is hier een oost-west georiënteerd huis te zien met ten zuiden daarvan een dito schuur. Deze bebouwing was al vóór 1900 verdwenen en tussen 1910 en 1919 vervangen door een - recentelijk weer gesloopte – nieuwe boerderij. Uiteraard kan een dergelijke theorie alleen getoetst worden door grootschaliger archeologisch onderzoek in het plangebied. Dit onderstreept het belang van archeologisch onderzoek bij toekomstige bodemverstoringen in het plangebied, zowel binnen als buiten het onderzoeksterrein.

Behalve resten van bewoning en gebruik in de middeleeuwen zijn op het terrein ook enkele oudere resten gevonden. Het gaat hierbij om losse vondsten: een scherf Romeinse terra sigillata en een prehistorische vuurstenen afslag. Deze vondsten niet meer in context en zijn ongetwijfeld afkomstig van activiteiten in de omgeving van het terrein.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-zez-8zcm
PID https://nbn-resolving.org/urn:nbn:nl:ui:13-daq0-yw
Metadata Access https://easy.dans.knaw.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=oai:easy.dans.knaw.nl:easy-dataset:60167
Provenance
Creator Tump, M
Publisher BAAC bv 's Hertogenbosch
Contributor Peters, S.A.L.; Weterings, P.; Verbeek, C.; BAAC bv; dhr. J. Orie
Publication Year 2014
Rights info:eu-repo/semantics/openAccess; License: http://creativecommons.org/licenses/by/4.0; http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
OpenAccess true
Representation
Language Dutch; Flemish
Resource Type Dataset
Format application/pdf; application/msword; image/jpeg; excel / xls
Discipline Ancient Cultures; Archaeology; Humanities
Spatial Coverage (5.336 LON, 51.646 LAT); 45D; Theerestraat 105; Sint-Michielsgestel; Gemeente Sint-Michielsgestel; Noord-Brabant