In opdracht van de gemeente Hellendoorn heeft het onderzoeks- en adviesbureau voor Bouwhistorie, Archeologie, Architectuurhistorie en Cultuurhistorie (BAAC bv) een Inventariserend Veldonderzoek door middel van proefsleuven (IVO-P) uitgevoerd te Nijverdal. In het plangebied Mr. Ponsteenlaan was een uitbreiding van de begraafplaats gepland. Op de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) werd een hoge archeologische verwachting aan het plangebied toegekend.
In het plangebied werden 28 proefsleuven aangelegd. Onderr een esdek van gemiddeld 80 cm dik zijn verschillende antropogene sporen aangetroffen. Het gaat om twee greppels, ontginningssporen, esgreppels, zandwinningskuilen en enkele (paal)kuilen.
De vroegste ontginningsgreppels moeten in de late Middeleeuwen (LMEB: 1250-1500) gedateerd worden. Deze greppels zijn gegraven om de bodem te verbeteren. Vervolgens is het esdek ontstaan, waarin op sommige plaatsen vier lagen onderscheiden kunnen worden. In eerste instantie is bosstrooisel gebruik om de vruchtbaarheid te bevorderen maar al snel werd met name gebruik gemaakt van mest en heideplaggen. In de Nieuwe Tijd (NT: 1500-heden) zijn in het plangebied op verschillende plaatsen ook nog ontginningsgreppels, of beter gezegd grondverbeteringsgreppels gegraven. Gezien het ontbreken van spitspoorbanen in de westelijk aangelegde proefsleuven lijkt de ontginning in fases plaats te hebben gevonden. Vermoedelijk is het westelijke deel van het plangebied later ontgonnen dan de rest van het terrein. De reden voor deze latere ontginning is onbekend maar heeft wellicht te maken met de omvang van het gebied.
De esgreppels in het noordwestelijke deel van het plangebied zijn mogelijk aan het begin van de 20ste eeuw gegraven bij de verplaatsing van een hakhoutzone in westelijke richting. Aan de smallere esgreppels en de zandwinningskuilen kan geen precieze datering worden gekoppeld maar deze stammen waarschijnlijk uit de NT (1500-heden). Zowel de brede als de smalle esgreppels lijken niet te zijn gegraven voor zandwinning maar moesten voor grondverbetering zorgen.
In proefsleuf 23 en 28 is een NO-ZW georiënteerde greppel aangetroffen die jonger is dan de brede esgreppels. Indien deze greppels daadwerkelijk aan het begin van de 20ste eeuw gegraven zijn, levert dit voor de greppel een soortgelijke datering op. Vermoedelijk betreft het een interne perceelsgreppel of afwateringsgreppel binnen het akkercomplex. Hetzelfde geldt voor de greppel in proefsleuf 20 en 26 die eenzelfde oriëntatie heeft.
De (paal)kuilen die in proefsleuf 3, 5 en 8 zijn aangetroffen bevinden zich op het hoogste gedeelte van het terrein. De (paal)kuilen worden op grond van de vulling prehistorisch genoemd. Vermoedelijk gaat het om prehistorische nederzettingssporen die zich vanaf proefsleuf 8 in oostelijke richting uitbreiden en wellicht ook ten oosten van het plangebied doorlopen. De (paal)kuilen liggen precies tussen de depressies in sleuf 2 en 4 in. Mogelijk hebben hier de gebruikers gewoond van het grafveld uit de late Bronstijd/vroege IJzertijd (waarnemingsnummer 13.077) dat ongeveer 370 meter ten westen van proefsleuf 3 ligt.
Behalve restanten van antropogene graafwerkzaamheden zijn ook een aantal natuurlijke sporen blootgelegd. In totaal zijn in vier proefsleuven (delen van) lokale depressies aangetroffen.
