Beuningen Ewijk Plangebied keizershoeve I Opgraving en Begeiding

In het voorjaar van 2009 heeft er archeologisch onderzoek plaats gevonden rondom het villaterrein dat al jaren bekend staat onder de toponiem ‘De Grote Aalst’. Het centrum van dit villaterrein met onder meer het stenen hoofdgebouw is een beschermd monument en zal ook in de toekomst gevrijwaard blijven van bebouwing. Rondom het monument zal echter nieuwbouw verschijnen. Behoud van archeologische waarden in situ bleek voor dit deel van het onderzoeksgebied niet haalbaar. Het archeologisch monument zal als park worden opgenomen in de nieuwbouwwijk Keizershoeve. Het onderzoeksgebied Keizershoeve I ligt in het noorden van het plangebied tegen de Van Heemstraweg. In het zuiden bevindt zich de onderzoekslocatie Keizershoeve II en in het zuidwesten ligt Keizershoeve III. Tezamen vormen zij het plangebied Keizershoeve. Door talloze vondstmeldingen op het terrein die wezen op een bijzondere (steenbouw) vindplaats uit de Romeinse tijd, heeft Willems ‘De Grote Aalst’ reeds in de jaren 80 van de vorige eeuw opgenomen in zijn omvangrijke inventarisatie van de oostelijke Betuwe. Op dat moment was reeds bekend dat het om een villaterrein ging. Gezien de aard van het vondstmateriaal dat onder meer uit exotische steensoorten en mozaïeksteentjes bestond werd de conclusie getrokken dat het wel eens om één van de rijkste villaterreinen uit het rivierengebied kon gaan. Het door de toenmalige Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek uitgevoerde proefsleuvenonderzoek eind jaren 90 van die eeuw, bevestigde dat beeld. Helaas is dat onderzoek nooit volledig uitgewerkt en heeft het niet geleid tot de exacte vaststelling van de locatie van het hoofdgebouw. Daar er tijdens onderhavig onderzoek geen graafwerkzaamheden zijn verricht binnen de grenzen van het monument, is er over de ligging en functionele indeling van de steenbouw geen nieuwe informatie gewonnen. Wel heeft dit onderzoek een goed en duidelijk beeld geschapen van de bouwkundige ontwikkeling van het direct aangrenzende terrein in het zuiden en antwoord kunnen geven op de precieze begrenzing van het villaterrein als geheel. Een villaterrein bestaat natuurlijk niet uit enkel een stenen hoofdgebouw, maar wordt gevormd door het geheel aan bebouwing binnen een omgreppeld areaal. Naast het hoofdgebouw hebben er aanverwante (houten) structuren gestaan op het terrein die onderdak boden aan de overige leden van de inheems-Romeinse samenleving en die gebruikt werden voor het stallen van vee of het opslaan en verwerken van agrarische producten. Door dit onderzoek te plaatsen in de actuele discussie over de rol van terugkerende Bataafse veteranen en het effect op de romanisering van de inheemse bevolking, zijn we weer een stapje verder gekomen in het onderzoek naar de specifieke rol en betekenis van een villaterrein in het rivierengebied. Daar waar deze villae op de vruchtbare löss van Limburg en verder zuidwaarts richting België, Frankrijk en Duitsland gezien mogen worden als enorme agrarische bedrijven waar grootschalig werd geproduceerd voor een externe afzetmarkt, dienen we de (qua omvang) bescheiden bedrijven uit het rivierengebied eerder te interpreteren als statussymbool. Dat de villae uit het oostelijke rivierengebied niettemin qua aanzicht en aankleding als ‘rijk’ gekwalificeerd mogen worden bewijzen de vondsten van ‘De Grote Aalst’. Hoewel bijzonder genoeg, heeft dit onderzoek zich niet alleen gericht op het villaterrein. Reeds vele eeuwen eerder bleek het gebied een bijzonder interessante vestigingslocatie. Enkele scherven Klokbekeraardewerk verraden dat de locatie al vanaf het Neolithicum op enige wijze gebruikt werd. Uit de Bronstijd zijn enkele plekken bekend geworden waar gewoond werd. Dit heeft ongetwijfeld voortgang gekregen gedurende de IJzertijd, maar dat kan tot op heden niet bewezen worden. Wel zijn er op verschillende plaatsen agrarische structuren zoals spiekers aangetroffen en komen er concentraties vondstmateriaal voor. De belangrijkste aanwijzing voor gebruik van het onderzoeksgebied Keizershoeve in deze periode vormen de crematiegraven uit de Vroege en Midden-IJzertijd. Over het algemeen ontstaat daardoor een beeld van een min of meer continue ‘bewoning’ van het plangebied gedurende een lange periode. In hoeverre we dit ook echt als aaneensluitend gebruik van het gebied moeten beschouwen is onbekend. Slechts enkele plekken met aanwijzingen voor prehistorische bewoning zijn tot op heden aan het licht gekomen en onderzocht. Het kleinschalige karakter van dit onderzoek naar de prehistorie alsmede de onbekendheid van het gehele plangebied Keizershoeve verhinderen verdergaande conclusies. Daarentegen schetst het summiere onderzoek al wel een beeld van verspreidt liggende erven uit zowel de Bronstijd als vermoedelijk de IJzertijd. Deze liggen veelal maar enkele tientallen of maximaal een paar honderd meter uit elkaar langs de verschillende geulen die door crevassedoorbraken zijn ontstaan.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-x7e-9m6k
PID https://nbn-resolving.org/urn:nbn:nl:ui:13-04r-39p
Metadata Access https://easy.dans.knaw.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=oai:easy.dans.knaw.nl:easy-dataset:28396
Provenance
Creator Blom, E.; Feijst, L.M.B. van der; Veldman, H.A.P.
Publisher ADC ArcheoProjecten
Contributor Velde, H.M. van der; Berk, B.; Besuijen, G.; Bloo, S.B.C.; Bos, J.A.A.; Brijker, J.M.; J. van Dijk (Archeoplan), J. VAN DIJK (ARCHEOPLAN) J. van Dijk (Archeoplan); Enckevort, H. van; Exaltus, R.; Heeren, S.; Houkes, R.A.; Kappel, K. van; Kemmers, F.; Kuijper, W.J.; Langeveld, M.C.M.; Linden, E. van der; Smits, E; Vanderhoeven, T.; Verbaas, A.; Verbruggen, F.; Verhoef, A.W.; Vos, W.K.; ADC ArcheoProjecten
Publication Year 2012
Rights info:eu-repo/semantics/openAccess; License: http://creativecommons.org/licenses/by/4.0; http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
OpenAccess true
Representation
Language Dutch; Flemish
Resource Type Dataset
Format application/pdf; application/msword; image/jpeg; image/tiff; access / mdb; mapinfo / tab
Discipline Ancient Cultures; Archaeology; Humanities
Spatial Coverage (5.752 LON, 51.869 LAT); 40C; Plangebied Keizershoeve II; Ewijk; Beuningen; Gelderland