Bosbouw en oorlog. Een archeologisch onderzoek naar de sporen van bosbouw en Duitse loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog in het Bergherbos, gemeente Montferland

In opdracht van Natuurmonumenten heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in september en oktober 2013 een archeologisch onderzoek uitgevoerd naar de plant-/zaaibedden en de loopgraaf uit de Eerste Wereldoorlog in het Bergherbos. Achtergrond van het onderzoek is de intentie die Natuurmonumenten heeft om de geschiedenis van het Bergherbos bij een breder publiek bekend te maken en onderdelen van de landschapselementen te reconstrueren of te herstellen. Het betreft meer specifiek de plant-/zaaibedden en de loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog. Om een goed beeld te krijgen van de verschillende aanwezige elementen en zo op een verantwoorde manier herstel of reconstructie mogelijk te maken, is gravend archeologisch onderzoek noodzakelijk.

Tijdens het onderzoek zijn twee vindplaatsen onderzocht. De eerste vindplaats bestaat uit een uitgebreid greppelsysteem ten behoeve van de bomenteelt. De greppels worden op basis van het bureauonderzoek en ondersteund door het proefsleuvenonderzoek geïnterpreteerd als plantgreppels ten behoeve van de teelt van fijnsparren. De tussenliggende bedden zijn waarschijnlijk ook gebruikt voor de bomenteelt, mogelijk voor de teelt van grove den. De aangetroffen kuilen zijn vermoedelijk plantgaten, maar niet uitgesloten kan worden dat het gaat om mangaten.

De tweede vindplaats bestaat uit een loopgraaf uit de Eerste Wereldoorlog. De loopgraaf is nog zichtbaar in het bos en de twee doorsneden door de loopgraaf hebben aangetoond dat in de proefsleuf geen constructieve resten in de vorm van wandbeschoeiing of bodemplaten bewaard zijn gebleven. Vermoedelijk zijn deze bij het ruimen van het gebied door de Fransen in 1921 (waarbij veel bunkers zijn opgeblazen) grondig opgeruimd. De enige resten in de loopgraaf die mogelijk verband houden met de Eerste Wereldoorlog betreffen de spandraden die hebben gediend om de wand op zijn plaats te houden.

Een reconstructie van een deel van de loopgraaf kan een goede manier zijn om inzichtelijk te maken hoe de loopgraaf heeft gefunctioneerd. Het proefsleuvenonderzoek heeft hiervoor helaas geen goede aanknopingpunten opgeleverd. Een reconstructie zal moeten worden gemaakt op basis van loopgraven elders, of op basis van historische bronnen. Daarnaast kunnen ook de andere elementen uit de Eerste Wereldoorlog, zoals de bunkers maar mogelijk ook schuttersputjes en geschutstellingen, worden meegenomen.

Het systeem van greppels en bedden is in het onderzochte gebied (Bredenne) nog grotendeels intact aanwezig. Het is alleen niet beleefbaar voor het publiek. Voor dit systeem is de aanbeveling om dit landgebruik in publicaties en eventueel op informatieborden op een grafische manier aantrekkelijk te presenteren, zodat bezoekers de resten in het bos leren herkennen en waarderen.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-xbg-2vm6
PID https://nbn-resolving.org/urn:nbn:nl:ui:13-dm5w-ai
Metadata Access https://easy.dans.knaw.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=oai:easy.dans.knaw.nl:easy-dataset:60123
Provenance
Creator Oosterhout, F. van
Publisher RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V.
Contributor RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V.
Publication Year 2014
Rights info:eu-repo/semantics/openAccess; License: http://creativecommons.org/licenses/by/4.0; http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
OpenAccess true
Representation
Language Dutch; Flemish
Resource Type Dataset
Format application/rtf; application/pdf; image/jpeg; mapinfo / tab; access / mdb
Discipline Ancient Cultures; Archaeology; Humanities
Spatial Coverage (6.185 LON, 51.887 LAT); 40G; Bergherbos; Stokkum; Montferland; Gelderland