Het Oreillon aan de Veerstraat

In november 2016 is een rijtje van vijf huizen aan de Veerstraat gesloopt om er nieuwe te kunnen bouwen. Het gaat om de nummers 15-23. Het hoekhuis 25 is wel blijven staan. Deze huizen zijn in 1928 gebouwd op een gedempt stuk van de Cabinetsgracht. De zuidelijkste woning nr. 15 stond op de vaste oever, namelijk het muurwerk van het oreillon van het voormalige Hoornwerk. De ligging van nr. 15 op de zware vestingmuur en de overige huizen op de gedempte gracht is mede debet aan de reden waarom de huizen gesloopt zijn: door het zettingsverschil waren scheuren opgetreden in het muurwerk. De huidige geplande nieuwbouw zou gefundeerd worden op balken die op heipalen rusten, waarmee dit probleem zou worden ondervangen. Het Hoornwerk heeft een monumentale status (Monumentnr. 12790). Om te voorkomen dat de vestingmuur beschadigd zou raken of zelfs gesloopt zou worden voor het aanbrengen van schroefpalen is dit muurwerk onder archeologische regie ontgraven. De precieze ligging van de vestingmuren was niet bekend. Oude kaarten laten op dit punt bij het georefereren verschillende liggingen zien: net naast of net onder de woningen. Alleen van het oreillon was bekend dat die zich onder huisnummer 15 moest bevinden. De gaafheid van het muurwerk was evenmin bekend, net als de aanwezigheid van intacte delen van de vestingwal die erop gelegen moet hebben. Het doel van het onderzoek was drieledig: de ligging en gaafheid kon worden vastgesteld, de monumentale resten kunnen in situ beschermd blijven zonder verdere schade en bovendien is de exacte ligging van belang voor het palenplan voor de fundatie. Het doel was om de palen langs het muurwerk te plaatsen. Eigenlijk is dit ook de hoofdvraag die in het programma van eisen is gesteld: “Wat is er nog over van dit deel van het Hoornwerk (zowel muurwerk als wal) en hoe is dat inpasbaar in de nieuwbouw.” Om het nog bestaande muurwerk op te sporen is er om te beginnen oud kaartmateriaal gegeorefereerd ten opzichte van de grootschalige basiskaart (GBKN). Op grond van deze gegevens is een proefsleuvenplan gemaakt waarmee dit muurwerk te traceren zou moeten zijn. Hiertoe zijn drie sleuven van 12,5 meter haaks op de Veerstraat geprojecteerd en één sleuf haaks op de meest westelijke sleuf, waar zich het oreillon zou moeten bevinden (zie afbeelding 3). Een beperking in het proefsleuvenonderzoek waren twee bodemverontreinigingen (PAK’s en zink) aan de straatzijde. De proefsleuven konden echter strategisch worden geplaatst zonder hinder te ondervinden van deze locaties. Al reeds bij de eerste sleuf werd het muurwerk van het oreillon aangetroffen. Dit muurwerk is verder met een graafmachine vrijgegraven tot op grondwaterniveau. Omdat de vorm van het hoornwerk bekend is via kaartmateriaal (en bovendien is het symmetrisch, en de andere helft is nog in het zicht), bleek al gauw dat de binnenflank verder buiten de bouwput zou vallen. Derhalve is er uiteindelijk één werkput gegraven, al is die wel breder geworden dan de geplande sleuf en is in overleg met het bevoegde gezag besloten om het muurwerk geheel in kaart te brengen. Het overige terrein is wel geïnspecteerd op de aanwezigheid van het verdere muurverloop. Dat kon omdat na de sloop de kelders vrijkwamen. Het grove werk met de graafmachine is aangevuld met een verfijning met de bats, gevolgd door de troffel en uiteindelijk de bezem. Nadat het muurwerk was schoon gemaakt is het uitgebreid gefotografeerd en vervolgens ingemeten met een GPS Rover. De gegevens konden zo al de volgende dag worden doorgemaild naar de opdrachtgever, die daarmee het palenplan kon aanpassen. Uiteindelijk is slechts één van de geplande palen verplaatst in het ontwerp. Voor de uitwerking is gebruik gemaakt van eerdere rapportage over archeologisch onderzoek op het Hoornwerk (ZAP 421). Stukken over geologie en historie zijn grotendeels letterlijk overgenomen.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-26v-gjgc
PID https://nbn-resolving.org/urn:nbn:nl:ui:13-9p-qq03
Related Identifier https://easy.dans.knaw.nl/ui/datasets/id/easy-dataset:9808
Related Identifier https://easy.dans.knaw.nl/ui/datasets/id/easy-dataset:9796
Metadata Access https://easy.dans.knaw.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=oai:easy.dans.knaw.nl:easy-dataset:76382
Provenance
Creator Fermin, H.A.C.
Publisher Gemeente Zutphen, Team Archeologie
Contributor Groothedde, M.; Krijnen, J.S.; Gemeente Zutphen
Publication Year 2017
Rights info:eu-repo/semantics/openAccess; License: http://creativecommons.org/licenses/by/4.0; http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
OpenAccess true
Representation
Language Dutch; Flemish
Resource Type Dataset
Format application/pdf; application/msword; .TAB MapInfo; Microsoft Excel
Discipline Ancient Cultures; Archaeology; History; Humanities
Spatial Coverage (6.193 LON, 52.136 LAT); Gemeente Zutphen; Veerstraat