Vestigia Archeologie & Cultuurhistorie heeft een archeologisch bureauonderzoek en een inventariserend veldonderzoek door middel van verkennende/karterende boringen uitgevoerd in het kader van de sloop en nieuwbouw van een woning plus garage aan de Dorpsstraat 26 te Nieuwkoop, gemeente Nieuwkoop (afbeelding 1). Het bestaande woonhuis zal worden gesloopt waarna er bijna op de zelfde locatie een nieuwe woning zal worden gerealiseerd met een garage. De gemeente Nieuwkoop volgt voor haar beleid de kaartlaag archeologie van de provinciale Cultuurhistorische atlas (CHS), verwerkt als een dubbelbestemming archeologie in het geldende bestemmingsplan. Het plangebied ligt in het historische bebouwingslint. Hiervoor geldt dat bij ingrepen groter dan 100 m2 en ingrepen dieper dan 50 cm -mv archeologisch onderzoek noodzakelijk is.
Het bureauonderzoek had tot doel na te gaan of er reeds bekende archeologische waarden in de vorm van archeologische monumenten of waarnemingen/vondstlocaties binnen het plangebied bekend zijn en om een gespecificeerde archeologische verwachting te bepalen.
De geologische omstandigheden, een nat en laag gelegen veen gebied, vormden in het verleden geen goede omstandigheden voor bewoning. Pas vanaf de ontginning en de aanleg van de dijk in de Late Middeleeuwen werd het plangebied geschikt voor bewoning en bebouwing. Dit wordt ook bevestigd door historische bronnen en kaarten die aangeven dat het plangebied en haar omgeving vanaf deze periode bebouwing heeft gekend. Op basis van het bureauonderzoek heeft het plangebied een hoge archeologische verwachting voor sporen uit de dorpskern uit de periode Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Het is zeer waarschijnlijk dat ook in de ondergrond van het plangebied de veenrestdijk teruggevonden kan worden. In het uiterste oosten van het plangebied bevindt zich mogelijk een petgat; hier is het veen geheel afgegraven.
Op basis van de resultaten van het bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek (verkennende en karterende fase) kan gezien de aangetroffen bodemopbouw worden gesteld dat de kans op het aantreffen van een (intacte) archeologische vindplaats klein is. De archeologische verwachting voor het plangebied kan daarom worden bijgesteld naar ‘laag’. Vestigia Archeologie & Cultuurhistorie adviseert dan ook geen vervolgstappen in het kader van de Archeologische Monumentenzorg (AMZ).
Het bevoegd gezag, de gemeente Nieuwkoop, dient eerst over het advies in dit rapport een besluit te nemen. Wanneer de gemeente besluit dat vervolgonderzoek niet noodzakelijk is en het plangebied wordt vrijgegeven voor de voorgenomen ontwikkelingen, blijft de meldingsplicht archeologische toevalsvondst of waarneming van kracht (Erfgoedwet, artikel 5.10 Archeologische toevalsvondst). Aangezien het nooit volledig is uit te sluiten dat tijdens eventueel grondverzet een archeologische ‘toevalsvondst’ wordt gedaan, is het wenselijk de uitvoerder van het grondwerk te wijzen op de plicht om hiervan zo spoedig mogelijk melding te doen bij het bevoegd gezag, de gemeente Nieuwkoop, en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
