In januari 2018 heeft BAAC een archeologische begeleiding van de renovatiewerkzaamheden aan de Romeijnsbrug in het historische centrum van Oudewater uitgevoerd.
Het plangebied is gelegen op de locatie waar de waterloop de Lange Linschoten in de Hollandsche IJssel stroomt.
De natuurlijke ondergrond ter hoogte van het onderzoeksgebied bestaat uit grijze, matig humeuze, iets zandige klei; vermoedelijk gaat het om geulvullingen afgezet door de Lange Linschoten. De zandige klei wordt afgedekt door diverse antropogene ophogingen met een dikte variërend van 1,80 tot 2,10 m. Voor zover kon worden vastgesteld dateren de ophooglagen vanaf 1200-1300 na Chr. De ophogingen worden afgedekt door een recent ophoogdek.
Tijdens het onderzoek zijn ten zuiden van de Lange Linschoten muurresten aangetroffen van de middeleeuwse Gevangenentoren, die deel uitmaakte van de IJsselpoort. Het overige deel van de IJsselpoort is gelegen buiten het onderzoeksgebied, ter hoogte van de Havenstraat. De toren bleek gelijktijdig te zijn gebouwd met een brug over de Lange Linschoten. Sprake is van een bruggenhoofd langs de Lange Linschoten, met aan beide zijden muurdelen die geïnterpreteerd worden als brugvleugels. De muur heeft ook gefunctioneerd als kademuur om afkalving van de oever tegen te gaan.
Het bruggenhoofd ten noorden van de Lange Linschoten bleek meerdere malen te zijn hersteld. De afzonderlijke herstelfasen konden doorgaans echter niet goed gedateerd worden. De baksteenformaten van de oudste bouwfase, de noordwestelijke brugvleugel, komen overeen met de bakstenen van het zuidelijke bruggenhoofd; beide muurdelen zijn zeer waarschijnlijk gelijktijdig. Het muurwerk ten zuiden van de Lange Linschoten wordt op basis van vondstmateriaal uit een ophooglaag omstreeks het begin van de 15e eeuw gedateerd. De samenstelling van het vormenspectrum laat zien dat een opvallend aantal voorwerpen als tafelwaar gefungeerd heeft. Het betreft dan met name drinkgerei. Ingekraste eigendomsmerken op het aardewerk wijzen op een herkomst in de context van de materiële cultuur van een (vrouwen) klooster. Van welk Oudewaters’ klooster de ophooggrond eventueel afkomstig zou kunnen zijn, is onduidelijk. Mogelijk bestaat het vondstmateriaal uit de ophogingslaag uit verschillende primaire contexten, dat voorafgaand aan de depositie – omstreeks het begin van de 15e eeuw of later – vermengd is geraakt.
De jongere herstellingen konden doorgaans niet gedateerd worden. Misschien kan een uitbraaksleuf van het zuidelijke bruggenhoofd in verband worden gebracht met de historische vermelding van de restauratie van de brug in 1591. Archeologische Begeleiding 8 Omstreeks dezelfde periode is de IJsselpoort gesloopt, alleen de noordelijke toren van de IJsselpoort bleef als ‘Gevangenentoren’ over. Het opgaande muurwerk van de kelder is tot een hoogte van meer dan 2 m bewaard gebleven. In de kelder van de toren werd een secundair aangelegde beerput aangetroffen. De beerput kon met behulp van stortkokers vanaf verschillende verdiepingen worden gebruikt. Of de kelder is gebruikt als gevangenis is op basis van archeologische gegevens niet te bewijzen. Afgaande op historische gegevens is een dergelijke functie zeer waarschijnlijk. De muurresten van de brug, toren, en beerkelder (inclusief vulling), zijn in situ bewaard gebleven en hebben een hoge archeologische waarde.
