Econsultancy heeft in opdracht van de gemeente Montferland een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor het plangebied Gildestraat-Pastoor van Sonsbeeckstraat-Lange Heg te Stokkum in de gemeente Montferland. In het plangebied zullen rioolrenovatiewerkzaamheden worden uitgevoerd. Het archeologisch onderzoek is noodzakelijk om te bepalen of er een gerede kans is dat archeologische waarden wel of niet aanwezig (kunnen) zijn in de ondergrond, die door de voorgenomen bodemingrepen kunnen worden aangetast/verloren kunnen gaan. Daarom is het binnen het kader van de Wet op de Archeologische MonumentenZorg uit 2007 (WAMZ), voortvloeiend uit het Verdrag van Malta uit 1992, verplicht voorafgaand archeologisch onderzoek uit te voeren (zie bijlage 3).
Doel van het bureauonderzoek is het verwerven van informatie, aan de hand van bestaande bronnen, over bekende en verwachte archeologische waarden, om daarmee een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel voor het plangebied op te stellen.
Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel
Er kunnen in het plangebied in principe archeologische resten voorkomen uit alle archeologische perioden vanaf het Laat-Paleolithicum. De kans op het voorkomen van resten daterend vanaf het Laat-Paleolithicum t/m de Romeinse tijd wordt echter laag geacht, conform de archeologische beleidsadvieskaart van de gemeente Montferland. Indien ter plaatse van de voormalige vijver/waterpartij voorheen een natuurlijke bron heeft gelegen, dan kunnen er wel op de omliggende terreindelen specialistische activiteiten hebben plaatsgevonden, zeker ter plaatse van het traject Lange Heg. De kans op het voorkomen van resten uit de (Late-)Middeleeuwen en Nieuwe tijd wordt middelhoog geacht, aangezien het plangebied behoord tot het gebied van de kampontginningen. Bij het ontbreken van een esdek kunnen archeologische resten voorkomen in en direct onder de bouwvoor. De vondstenlaag van deze resten zal zich naar verwachting niet dieper bevinden dan ca. 50 cm beneden het maaiveld.
Op basis van het historisch kaartmateriaal is het onderzochte wegentraject in ieder geval vanaf het begin van de 19de eeuw in gebruik als (zand)weg. In de loop van de 20ste eeuw is het traject voorzien van een klinkerverharding, met vooral na de Tweede Wereldoorlog ontwikkeling van een rioolstelsel en andere nutsvoorzieningen. Vooral tijdens de aanleg van het huidige open riool zal het oorspronkelijke bodemprofiel zijn afgegraven, waardoor eventueel aanwezige archeologische resten mogelijk verloren zijn gegaan (niet meer in situ voorkomen). Anderzijds kan voor de aanleg van de wegverharding het zandcunet direct op het oorspronkelijke maaiveld van de vroegere zandweg zijn aangebracht.
Selectieadvies
Op grond van de resultaten van het bureauonderzoek kan niet met zekerheid geconcludeerd worden dat er géén archeologische waarden binnen de volledige breedte van het onderzochte wegentraject kunnen worden verwacht. Vooral het traject Lange Heg en het kruispunt Pastoor van Sonsbeeckstraat-Camphuysenweg-Lange Heg hebben een ligging nabij een voormalige vijver/waterpartij, welke mogelijk vroeger een natuurlijke oorsprong heeft gehad. Dergelijke natuurlijke waterbronnen hadden een aantrekkingskracht voor de mens, waar omheen specialistische activiteiten konden plaatsvinden. Anderzijds betreffen de geplande ingrepen enkel rioolrenovatiewerkzaamheden, waarbij de vraag is in hoeverre oorspronkelijke bodemlagen zullen worden verstoord/afgegraven.
Econsultancy acht een vervolgonderzoek, meest voor de hand liggend in de vorm van een archeologische begeleiding van de rioolrenovatiewerkzaamheden, een te vergaand advies. Om uit te sluiten of er eventueel aanwezige archeologische waarden in oorspronkelijke bodemlagen aanwezig zijn, kan gekozen worden om amateurarcheologen (periodiek) mee te laten kijken met de geplande werkzaamheden. Mochten er tijdens de werkzaamheden toch archeologische resten worden aangetroffen, dan dient dit onverwijld aan het bevoegd gezag, de gemeente Montferland, en de regionaal archeoloog van de regio Achterhoek te worden gemeld.
