Proefsleuvenonderzoek Professor Uilkensweg, Groningen, gemeente Groningen; Antea Group Archeologie 2015/120

In 2015 vond een proefsleuvenonderzoek plaats in het kader van de ontwikkeling van nieuwe woonwijkdelen van het uitwerkingsplan Reitdiep. Eén perceel in dit plangebied betreft een beschermd archeologisch monument (Rijksmonument). Deze zal worden gevrijwaard en als groenstrook in de toekomstige wijk worden ingepast. In dit onderzoek werd één proefsleuf ten noorden van dit archeologisch monument en één ten zuiden van het archeologisch monument geplaats. Het doel van het proefsleuvenonderzoek was te bepalen of delen van deze vindplaats (een huiswierde) zich bevinden buiten het perceel dat als monument is aangewezen; de monumentstatus is immers toegekend om de vindplaats in de grond te beschermen.

In 2001 werden in het kader van de aanleg van de Professor Uilkensweg drie proefsleuven aangelegd aan de westkant van het beschermde wierdeperceel.

De opgeteld vijf proefsleuven uit 2001 en 2015 liggen aan de randen van de beschermde huiswierde. De grondsporen en archeologische resten die hierbij werden verwacht liggen in de periferie van de huiswierde.

Tijdens het proefsleuvenonderzoek in 2001 en 2015 is in de periferie van de vindplaats gegraven. Hierbij zijn enkele resten gevonden die behoren tot de directe omgeving van de vindplaats. Er zijn resten gevonden van een middeleeuws ontginningsgreppel en van mogelijke sloten of greppels die het wierdeterrein afwaterden op de nabijgelegen geul. Een spoor dat onomstotelijk als ringsloot uit de middeleeuwen of uit een oudere periode kan worden aangemerkt, is echter niet aangetroffen. Er zijn geen wierdelagen aangetroffen en er zijn evenmin sporen aangetroffen die aantonen dat bewoning heeft plaatsgevonden op de plaats van de proefsleuven. De eigenlijke vindplaats, bestaande uit een verhoogde woonplaats uit de middeleeuwen en mogelijk een woonplaats uit de late ijzertijd/Romeinse tijd, bevindt zich vermoedelijk geheel op het terrein van het monument (AMK-nummer 821). Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat centrale delen van deze vindplaats zich bevinden in het te ontwikkelen gebied.

In de late ijzertijd/Romeinse tijd was het gebied bewoond en werd de vegetatielaag regelmatig afgebrand om het gebied te kunnen exploiteren als landbouwgrond (weidegrond). Een toenemende invloed van de zee zorgde ervoor dat men in de middeleeuwen om in het gebied te kunnen wonen huiswierden moest opwerpen. Een huiswierde begon als podium van opgebrachte plaggen dat oorspronkelijk nauwelijks groter behoefde te zijn dan de boerderij die hierop stond. Rondom de huiswierde werd een ringsloot of greppel gegraven. Deze greppel zorgde voor de afwatering van regenwater naar de dichtstbijzijnde geul of kreek. Tevens kon hiermee het zeewater in geval van een overstroming zo snel mogelijk weer worden weggeleid.

Enkele van de aangetroffen grondsporen in de proefsleuven aan de Uilkensweg zijn inderdaad te interpreteren als verschijnselen in de periferie van de huiswierde. De geul in werkput 1 (2015) is vermoedelijk de geul waaraan de huiswierde is ontstaan. De nabije aanwezigheid van de geul bood in dit geval twee voordelen: door het greppel- of slootsysteem hiermee te verbinden verkreeg de huiswierde een goede afwatering en de oeverwal langs de geul was van nature hoger gelegen en de ondergrond iets zandiger dan de omgeving. Mogelijk is de sloot S1 in werkput I (2001) eveneens onderdeel van de geul, of het betreft de geul die is opgenomen in een ringsloot. De verspoelde randen van deze sloot duiden er in elk geval op dat in deze sloot een relatief dynamische waterhuishouding heerste. Op deze sloot (of geul) komen vanaf de kant van de huiswierde drie greppels. Aan de westzijde van de sloot zetten deze greppels zich echter niet voort. De greppels geven sterk de indruk aansluitingen te zijn van de huiswierde op het afwatersysteem, namelijk de geul of een sloot die hiermee in verbinding stond.

Van de rechthoekige ringsloot uit de historische tijd (die mogelijk groter is dan de oorspronkelijke ringsloot) zijn drie delen nu nog als sloot aanwezig, waaronder de noordelijke brede sloot die een bassin of vijver vormde. De oostzijde van de ringsloot is gedempt.

De winkelhaakvormige sloot in werkput II (2001; S5) kan in deze omgeving worden gezien als een mogelijke aanwijzing van de hoek van een ringsloot rondom een huispodium. Gezien de oriëntatie (zie afb. 7) kan het hier niet gaan om de ringsloot van de bekende huiswierde op AMK-terrein 821. De vondst van kogelpotaardewerk (zie paragraaf 4.3) wijst erop dat deze sloot vermoedelijk een middeleeuwse ouderdom heeft. Het is niet uit te sluiten dat zich op deze plaats, onder de huidige Professor Uilkensweg, in de hoek van AMK-terrein 7163 en 7164, eveneens een huispodium bevindt, niettegenstaande het ontbreken van overige archeologische waarnemingen in deze richting. In de (kleine) proefsleuf uit 2001 werden geen duidelijke aanwijzingen gevonden van een (tweede) huiswierde op deze locatie. Ook is deze eventuele huiswierde niet terug te vinden op historische kaarten of in de verkaveling.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-2a9-95b8
PID https://nbn-resolving.org/urn:nbn:nl:ui:13-m0fv-qv
Related Identifier https://doi.org/10.17026/dans-xe9-7qh2
Related Identifier https://doi.org/10.17026/dans-xjf-48wu
Metadata Access https://easy.dans.knaw.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=oai:easy.dans.knaw.nl:easy-dataset:68169
Provenance
Creator La Fèber, D.J.; Fens, R.L.
Publisher Antea Group
Contributor Antea Group
Publication Year 2017
Rights info:eu-repo/semantics/openAccess; License: http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0; http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
OpenAccess true
Representation
Language Dutch; Flemish
Resource Type Text
Format application/pdf
Discipline Ancient Cultures; Archaeology; Humanities
Spatial Coverage (6.520 LON, 53.239 LAT); Professor Uilkensweg; Provincie Groningen; Gemeente Groningen; Groningen