ADC ArcheoProjecten heeft in opdracht van Afvalverwijdering Rivierenland (AVRI) de plaatsing van verschillende afvalcontainers in de historische binnenstad van Culemborg archeologisch begeleid. De werkzaamheden zijn in twee fasen uitgevoerd: de eerste fase betrof de archeologische begeleiding van het ontgraven van ‘proefsleuven’ ten behoeve van het in kaart brengen van de aanwezige kabels en leidingen op de locaties waar de afvalcontainers zouden worden geplaatst. De tweede fase betrof vervolgens de begeleiding van het uitgraven van de grond ten behoeve van het plaatsen van afvalcontainers. De binnenstad van Culemborg staat geregistreerd als een monument van archeologische waarde waar sporen uit de periode van de IJzertijd tot en met de Nieuwe tijd verwacht kunnen worden. Aangezien de afvalcontainers ingegraven zouden worden tot op een diepte van drie meter, zouden eventueel aanwezige archeologische waarden daarbij vernietigd worden. Door het bevoegd gezag is daarom besloten dat de aanleg van de afvalcontainers archeologisch begeleidt diende te worden conform protocol opgraven. De keuze hiervoor is gebaseerd op het feit dat de omvang van de aan te leggen putten, 2 x 2 m, in samenhang met de diepte, 3 m, een regulier onderzoek middels een opgraving financieel en technisch uitsloot. Sporen en profielen in de bovenste ca. 1,5e meter van het gat zijn gedetailleerd gedocumenteerd. Diepere niveaus zijn vanaf de kant geobserveerd en beschreven. De uitgegraven grond werd gelijk op een vrachtwagen geladen en afgevoerd. In alle containergaten zijn dieper dan 1,5 tot 2 m onder maaiveld natuurlijke lagen aangetroffen. Daarboven zijn overal ophogingslagen gevonden waarin en waaronder sporen zijn aangetroffen die samenhangen met bewoning in een stad: (mest)kuilen, vlechtwerk, palen, waterputten en delen van vloeren en muren. Het oudste aardewerk is afkomstig uit een werkput langs de Zandstraat: 13e eeuw. Mogelijk dat hier resten van de voorloper van Culemborg zijn aangesneden: de nederzetting Lanxmeer. Het vondstmateriaal uit de sporen en ophogingslagen in de meeste containergaten weerspiegelen een zwaartepunt in de 14e/15e eeuw. Vermoedelijk vond de meeste ophoging van het woongebied plaats in de periodes dat huizen nog in hout werden gebouwd: opbouw en afbraak van structuren volgde elkaar sneller op dan toen de huizen eenmaal in baksteen waren gebouwd. In de meeste werkputten ligt het vondstmateriaal uit de 15e/16e eeuw direct onder de meest recente pakketten, op een diepte van ca. 70 tot 110 cm onder het maaiveld. De jongste sporen en vondsten dateren uit de 19e en 20e eeuw. Enkele locaties hebben bijzondere vondsten en sporen opgeleverd: achter de Albert Heijn zijn resten van het Jeruzalemklooster uit de 15e eeuw gevonden. Langs de markt is mogelijke de ligging van het stroompje De Meer aangewezen, waarlangs Culemborg is ontstaan. Langs de Zandstraat zijn verschillende bakstenen structuren gevonden die buiten de grens van de container doorliepen en samen leken te hangen met de inrichting van de straat en waterbeheersing daarlangs: een goot een boog en een vloertje. De sporen kunnen vermoedelijk in de 15e en 16e eeuw worden gedateerd. Langs het St. Janskerkhof zijn menselijke resten aangetroffen, wat gezien de naam in de lijn der verwachting lag. Deze locaties zijn niet nader onderzocht omdat hier ondiepe, semicontainers zijn geplaatst. Op een parkeerplaats langs de Korte Meent zijn (mest)kuilen, palen(rijtjes) en vlechtwerk aangetroffen, die wijzen op intensief gebruik van het terrein in de 14e en 15e eeuw als (achter)erf bij woningen.