Verdiepingsslag FAMKE gemeente Harlingen

In opdracht van de provincie Fryslân en de gemeente Harlingen, is door De Steekproef bv archeologisch veldonderzoek verricht op zes deellocaties in de oostelijke helft van de gemeente Harlingen, bezuiden de Oude Straatweg. Het onderzoek had tot doel om informatie te vergaren op basis waarvan een verdiepingsslag kan plaatsvinden van het deel van de Friese Archeologische Monumentenkaart Extra (FAMKE) dat betrekking heeft op de hier gelegen kwelderwallen. Het oude kwelderlandschap wordt hier gekenmerkt door de aanwezigheid van vele niet-natuurlijke laagten die het gevolg zijn van grootschalige kleiwinning. Vermoedelijk zijn hierbij ook de kwelderwallen en de hierop gesitueerde terpen afgegraven. Hierdoor bestaat in dit deel van de gemeente Harlingen veel onduidelijkheid over de exacte (voormalige) ligging van kwelderwallen en kwelderlaagten, alsmede de ouderdom hiervan. Op basis van het door De Steekproef verrichte booronderzoek kan geconcludeerd worden dat de op de FAMKE aangegeven zones waarvoor Karterend onderzoek 1 geldt (periode ijzertijd tot middeleeuwen), inderdaad uit kwelderwallen bestaan. Deze zijn opgebouwd uit stevige, zwak humeuze klei die incidenteel wordt onderbroken door dunne, tussenliggende zandlaagjes. De kwelderwallen lijken veelal te zijn ontstaan in samenhang met de vorming van oeverwallen langs (zij)geulen. Uit het door De Steekproef verrichte booronderzoek blijkt verder dat buiten de bekende kwelderwallen nog enkele tussenwallen liggen. Deze zijn aangetroffen bij de locaties V en VI. De hierop aanwezige hoogten bestaan bovendien uit terpen. Tijdens het onderzoek zijn zes van dergelijke terpen aangetroffen. Deze blijken minimaal van ijzertijd-ouderdom te zijn. Dit betekent dat de vorming van de kwelderwallen waarop deze terpen liggen, uiterlijk in de ijzertijd begonnen moet zijn. Ook voor deze tussenliggende kwelderwallen zou op de FAMKE het advies Karterend onderzoek 1 voor resten uit de periode ijzertijd tot middeleeuwen gerechtvaardigd zijn. Om inzicht te krijgen in de mate waarin afticheling tot de aantasting van de archeologische waarden op de kwelderwallen heeft geleid, kan gekeken worden naar de onderdiepte van terppakketten zoals deze per locatie zijn aangetroffen. Op basis van de hierover tijdens het booronderzoek verzamelde gegevens zou geconcludeerd kunnen worden dat percelen die tot een diepte van 0,4 m -NAP zijn afgeticheld geen terppakketten meer zullen bevatten. De onderkant van diepe grondsporen kan hier nog wel gespaard gebleven zijn. Dergelijke puntlocaties zijn echter nauwelijks door middel van booronderzoek op te sporen. Per locatie gelden op basis van de resultaten van het onderzoek de volgende adviezen: Locatie Ia, Ib en (losse) boorpunten 3, 4 en 5: Ter plaatse van de boorraai Ia en de boorpunten 1 en 2 kan de noordgrens van de kwelderwal naar het noorden worden verschoven tot tegen de tussen de boorpunten 1 en 2 gelegen sloot. Ten oosten hiervan kan de sloot ten oosten van boorraai Ia aangehouden worden als begrenzing van de kwelderwal. De percelen die respectievelijk ten noorden en ten oosten van deze sloten liggen, zijn afgeticheld tot halverwege de boringen 3 en 4 in boorraai Ib. Tussen de boringen 4 tot en met 8 en het losse boorpunt 5 komen de begrenzingen van de kwelderwal redelijk nauwkeurig overeen met de huidige begrenzingen hiervan op de FAMKE. De voorgestelde aanpassingen zijn met gele lijnen weergegeven in Figuur 2. Locatie II Hier kan de kwelderwal zoals deze op de FAMKE is weergegeven naar het westen worden doorgetrokken tot aan de op Figuur 4 afgebeelde gele lijn. Locatie III De ligging van de kwelderwal zoals deze op de FAMKE is weergegeven kan hier iets naar het zuiden worden verschoven tot aan de op Figuur 4 afgebeelde gele lijn. Locatie IV Hier kan de kwelderwal zoals deze op de FAMKE is weergegeven naar het noorden worden doorgetrokken tot aan de op Figuur 9 afgebeelde gele lijn. Locatie V Hier is het restant van een kwelderwal aanwezig met daarop een reeks terpen. Ten gevolge van afticheling bestaan de resten van deze kwelderwal nog slechts uit de terreindelen die op Figuur 2 niet-gearceerd zijn. Geadviseerd wordt om deze terreindelen als terpen en als delen van kwelderwallen op te nemen in de FAMKE. Locatie VI Hier is een kwelderwal aanwezig met daarop tenminste twee terpen. Geadviseerd wordt om hier op de FAMKE een kwelderwal met terpen aan te geven die de niet-afgetichelde terreindelen beslaat tussen de op Figuur 9 aangegeven gele lijnen.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-2ae-4b43
PID https://nbn-resolving.org/urn:nbn:nl:ui:13-n1-4nz2
Metadata Access https://easy.dans.knaw.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=oai:easy.dans.knaw.nl:easy-dataset:178333
Provenance
Creator Exaltus, R.
Publisher De Steekproef, Archeologisch Onderzoeks- en Adviesbureau
Contributor De Steekproef, Archeologisch Onderzoeks- en Adviesbureau
Publication Year 2020
Rights info:eu-repo/semantics/openAccess; License: http://creativecommons.org/licenses/by/4.0; http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
OpenAccess true
Representation
Language Dutch; Flemish
Resource Type Text
Format application/pdf
Discipline Ancient Cultures; Archaeology; Humanities
Spatial Coverage (5.470 LON, 53.164 LAT); Harlingen; Gemeente Harlingen; Friesland