ADC ArcheoProjecten heeft een Archeologische Begeleiding (conform protocol Opgraven) uitgevoerd ten behoeve van de herinrichting van de binnenplaats van het Spinhuis in Zwolle. Het Spinhuis is een tuchthuis dat werd opgericht in 1739/1740. De herinrichting bestond uit het afgraven van de binnenplaats met ca. 40 tot 50 cm en de aanleg van een kelderbak van ca. 4,5 x 3,5 m tot 2,2 m diepte in het zuiden van het plangebied. Het plangebied ligt in een zone met de hoogste archeologische waarde met een hoge verwachtingswaarde voor sporen uit de Nieuwe tijd en sporen gerelateerd aan het tuchthuis. Om het archeologisch erfgoed ex situ te behouden, zijn de graafwerkzaamheden op de binnenplaats archeologisch begeleid.
Het Spinhuis is aangelegd op het bastion Tanerij. De bouw van het tuchthuis paste binnen de landelijke ontwikkeling, waarbij er voor gestraften werk- en tuchthuizen werden opgericht. Deze werk- en tuchthuizen kwamen in zwang vanaf de 17e eeuw en waren bedoeld voor ondermeer bedelaars, landlopers en vagebonden. Het doel was om hen maatschappelijk gezien iets nuttigs te laten doen en her op te voeden. Vanaf de 18e eeuw komen tuchthuizen steeds vaker voor. In 1739 is gestart met de bouw van het spinhuis. Het gebouw had een vierkant grondplan van ca. 30 x 30 m met een centrale binnenplaats van ongeveer 15 x 15 m. Het telde een verdieping met erboven een zolderruimte. Uit veiligheidsoverwegingen waren de cellen aan de binnenzijde gesitueerd. Zwaar traliewerk moest uitvluchten voorkomen.
Op de begane grond bevonden zich de cellen voor mannen. In de zuidvleugel waren dit er vier, in de westvleugel drie. Elke cel bood plaats aan vier gestraften. Daarnaast bevond zich op de begane grond de regentenkamer en twee donkere hokken om lastige klanten zwaar te kunnen straffen.
Op de eerste verdieping bevonden zich de vrouwenvertrekken. Deze waren dubbel uitgevoerd.
Daarnaast was er op de eerste verdieping een ziekenverblijf, een nachthok en een dagverblijf.
Zowel op de begane grond als op de eerste verdieping loopt een gang langs vrijwel de gehele buitengevel. Deze gang werd door de cipiers gebruikt.
In de 19e eeuw vonden enkele ingrijpende verbouwingen plaats. Enkele jaren geleden is het pand overgenomen door De Librije b.v. die het gebouw heeft omgevormd tot een restaurant en hotel. Het Spinhuis heeft de status van een Rijksmonument. Voor zover bekend zijn er geen veranderingen of wijzigingen aangebracht op de binnenplaats.
Bij de archeologische begeleiding zijn op de binnenplaats van het Spinhuis twee bakstenen structuren tevoorschijn gekomen. In de noordoost hoek van het binnenterrein werd een waterkelder aangetroffen en in het zuiden van het plangebied een gemetseld riool. Beide structuren zijn aangelegd tijdens de bouw van het tuchthuis. Van de waterkelder is het gewelf gesloopt, maar kon verder nog grotendeels in situ behouden blijven. Het gemetselde riool is ter plekke van de ca. 2 m diep uitgegraven kelderbak over een lengte van ca. 4,5 m gesloopt, maar is verder in noordelijke richting nog onder de binnenplaats aanwezig. Dit riool is 10,5 m verder in de noordelijke vleugel van het Spinhuis nog in de bestaande bebouwing aanwezig en kan vanuit de wijnkelder achter een glasplaat gezien worden.
Bij de begeleiding is een gering aantal vondsten aangetroffen die vanwege de geringe ontgravingsdiepte allemaal uit de bovengrond afkomstig zijn. Het hier gevonden aardewerk uit de 14e/15e eeuw is veel ouder dan het tuchthuis en moet van elders zijn aangevoerd, waarschijnlijk bij de aanleg van het Noordereiland in de late 16e/vroege 17e eeuw.
