In opdracht van VN OG I B.V. heeft BAAC bv in 2014 en 2015 een archeologische begeleiding onder protocol opgraven uitgevoerd in het plangebied Ekkersrijt 3301 te Son (gemeente Son en Breugel), het terrein van Betonson. Binnen dit plangebied worden de bestaande gebouwen van deze voormalige betonwarenfabriek gesloopt en de funderingen verwijderd, ter voorbereiding op de herontwikkeling van het terrein. Directe aanleiding voor het huidige archeologisch onderzoek is de sloop van de funderingen van een grote loods, van de pilaren in de noordelijke helft van kraanbaan B/C en D en van een rij poeren ten zuiden van de nog aanwezige loods (onderzoeksterreinen 1 t/m 4). Deze locaties bevinden zich in grofweg de noordelijke helft van het middendeel van het 26,3 hectare grote plangebied.
Het plangebied bevindt zich op de overgang van een hoger gelegen gebied (zone met dekzandruggen) naar het beekdal van de Groote Beek. Binnen het plangebied is daardoor van oorsprong sprake van verschillen in hoogteligging van de top van de natuurlijke bodem, en daarmee dus ook van het (potentieel) archeologisch niveau. Tegenwoordig zijn deze reliëfverschillen niet meer zichtbaar doordat het terrein is opgehoogd bij de bouw van de betonfabriek. Tijdens eerder en gelijktijdig archeologisch onderzoek op het (oorspronkelijke) terrein van Betonson zijn vindplaatsen aangetroffen uit de late bronstijd, ijzertijd, Romeinse tijd, vroege middeleeuwen, volle middeleeuwen, late middeleeuwen, nieuwe tijd en mogelijk ook het laat-paleolithicum. Ook tijdens de onderhavige archeologische begeleiding in de noordelijke helft van het middendeel van het plangebied zijn vindplaatsen (vindplaats 1 t/m 3 - zie bijlage 18) aangetroffen.
Vindplaats 1: is gelegen in het zuiden van onderzoeksterrein 2 (kraanbaan D). De vindplaats bestaat uit de resten van twee erven uit de nieuwe tijd (erf 1 en 2), mogelijk daterend in de 17e – 18e eeuw. Er werden paalsporen, een kuil, een mogelijke waterput en gebruiksaardewerk gevonden. Beide erven zijn georiënteerd op de voormalige doorgaande weg van St. Oedenrode naar Woensel. Van oorsprong was deze locatie een laag gelegen deel in het omringende terrein.
Vindplaats 2: in het noorden en midden van onderzoeksterrein 3 (kraanbaan B/C) zijn nederzettingssporen gevonden die dateren in de vroege middeleeuwen, met mogelijk nog een Romeinse component. Er werden paalsporen, greppels, een palenrij en vondstmateriaal gevonden. Mogelijk strekt vindplaats 2 zich verder in zuidelijke richting uit. Tijdens een eerder proefsleuvenonderzoek zijn namelijk in het verlengde van onderzoeksterrein 3 in meerdere proefsleuven behoudenswaardige archeologische resten aangetroffen. Ter hoogte van het zuiden van onderzoeksterrein 3 is de vindplaats blijkbaar door verstoring van de bodem verdwenen.
Vindplaats 3: op onderzoeksterrein 4 (rij poeren ten zuiden van de nieuwe loods) zijn nederzettingssporen aangetroffen uit de vroege middeleeuwen of eerder, maar vermoedelijk uit de ijzertijd. De sporen van deze vindplaats bestaan uit paalsporen en plattegronden van meerdere (bij)gebouwen. Vondstmateriaal werd niet aangetroffen. Tijdens eerder proefsleuvenonderzoek zijn rondom vindplaats 4 al meerdere sporen aangetroffen die mogelijk verband houden met dezelfde vindplaats, waaronder de plattegrond van een spieker. In tegenstelling tot wat er is geconcludeerd na het vooronderzoek, vertoont de bodem van de onderzochte delen van het terrein een grote mate van intactheid.
Naar aanleiding van de resultaten van de archeologische begeleiding wordt geadviseerd om binnen het plangebied Betonson op meerdere plaatsen nog aanvullend archeologisch onderzoek uit te voeren. Vindplaats 1 t/m 3 zijn behoudenswaardig. Tevens is er in het reeds in 2013 door middel van een proefsleuvenonderzoek onderzochte zuidelijke deel van het plangebied sprake van twee behoudenswaardige zones. Indien deze in totaal vijf behoudenswaardige zones niet behouden kunnen blijven met het oog op de toekomstige ontwikkeling van het terrein, dan wordt geadviseerd om deze op te graven. Daarnaast wordt geadviseerd om een proefsleuvenonderzoek uit te voeren in verschillende zones rondom onderzoeksterrein 1 t/m 4.1
Naar aanleiding van de resultaten van eerder proefsleuvenonderzoek zijn verschillende zones in het zuidelijke middendeel van het plangebied, waaronder de zone voor het toekomstige wegtracé, reeds vrijgegeven. Uit de resultaten van de archeologische begeleiding blijkt echter dat zowel vindplaats 1 als 3 zich vermoedelijk tot in deze reeds vrij gegeven zones uitstrekken. Er wordt dan ook geadviseerd om deze delen van de reeds vrij gegeven zones alsnog in het onderzoek te betrekken. In de noordelijke helft van het middendeel van het plangebied dient nog een archeologische begeleiding plaats te vinden ter plaatse van de huidige loods.
