Peil.onderwijs Mondelinge Taalvaardigheid
KBA Nijmegen heeft in opdracht van de Inspectie van het Onderwijs en samen met Expertisecentrum Nederlands, Bureau ICE en ResearchNed een peilingsonderzoek uitgevoerd naar het mondelinge taalvaardigheidsniveau in het basisonderwijs. Bij een steekproef van 121 basisscholen is de mondelinge taalvaardigheid van leerlingen in groep 8 in kaart gebracht. Er zijn drie subdomeinen getoetst: luisteren, spreken en gesprekken. Daarnaast hebben de schoolleiders en de leerlingen vragenlijsten ingevuld. Vijftien scholen hebben aanvullend deelgenomen aan een verdiepend onderzoek, waarin het onderwijsleerproces voor mondelinge taalvaardigheid verder in kaart is gebracht.
Uit de resultaten komen zowel overeenkomsten als verschillen naar voren in de manier waarop scholen onderwijs in mondelinge taalvaardigheid aanbieden. De meeste scholen werken bijvoorbeeld vanuit de vaste taalmethode en geven wekelijks gericht onderwijs in mondelinge taalvaardigheid. Maar de doelen voor mondelinge taalvaardigheid zijn op sommige scholen nauwelijks en op andere scholen juist heel gedetailleerd beschreven.
Verschillende achtergrondkenmerken van de leerlingen blijken van invloed op hun luister-, spreek- en gespreksvaardigheden. Een taalrijke thuisomgeving draagt positief bij aan de prestaties bij luisteren en spreken. Ook de thuistaal, de opleiding van de ouders en het niveau van begrijpend lezen hangen samen met de mondelinge taalvaardigheid.
Het verdiepend onderzoek laat zien dat leerkrachten voornamelijk incidenteel aan mondelinge taalvaardigheid werken, door tijdens de lessen aan taalstimulering te doen en leerlingen spontaan te laten oefenen. Minder structureel besteden ze aandacht aan domeinspecifieke aspecten zoals het aanleren van luisterstrategieën of het opbouwen van een betoog. Er lijkt winst te behalen door mondelinge taalvaardigheid structureel op de agenda van de school te zetten en er gezamenlijk naar te streven dat leerkrachten zowel incidenteel als intentioneel werken aan de luister- spreek- en gespreksvaardigheden van hun leerlingen.
