BAAC heeft een archeologisch inventariserend veldonderzoek met behulp van boringen (karterende fase) uitgevoerd in het plangebied Esvelderbeek te Barneveld. Aanleiding voor het onderzoek is het plan enkele woningclusters en een poel te realiseren. De werkzaamheden betreffen de eerste fase in een grootschalig herinrichting van het huidige, hoofdzakelijk agrarische gebied, ingeklemd tussen het industrieterrein “Harselaar” en de bebouwde kom van Barneveld.
Uit het in 2010 uitgevoerde onderzoek was gebleken dat voor het huidige plangebied een hoge archeologische verwachting gold op het aantreffen van archeologische resten vanaf het laat-paleolithicum tot en met het heden (complextypen: jacht- en/of verzamelaarskampementen; nederzettingen). Voor een overzicht van de gehanteerde archeologische en geologische begrippen wordt verwezen naar bijlage 1.
Uit het veldonderzoek bleek dat dat het plangebied geomorfologisch onderverdeeld kan worden in twee afzonderlijke dekzandkoppen. Aan de noordoostzijde ligt het beekdal van de Esvelderbeek en aan de zuidzijde van het plangebied een voormalig (fluvioperi)glaciaal dal. In 67% van de geplaatste boringen bleek de oorspronkelijke bodem in meer of mindere mate tot ver in de C-horizont verstoord te zijn. In het overige deel van de geplaatste boringen komen bodems voor met een (al dan niet begraven) AC-profiel óf bodems met (deels) intacte podzolprofielen. In boring 5 zijn tijdens controle van het opgeboorde sediment tussen 50 en 70 cm -mv in een licht verploegde AC-horizont enkele fragmenten verbrande leem en een slak aangetroffen. Dergelijke indicatoren kunnen duiden op de mogelijke aanwezigheid van een oven of metaal- of ijzerbewerkingsplaats. In de overige boringen en aan het oppervlak zijn verder geen noemenswaardige archeologische indicatoren aangetroffen.
Voor de zone met intacte of matig diep verstoorde bodemprofielen rondom boring 5 kan de hoge verwachting uit het verkennend booronderzoek gehandhaafd blijven. Voor dit gedeelte geldt een hoge archeologische verwachting op het aantreffen van een oven of een metaal- of ijzerbewerkingsplaats (3575 m2). Eventueel aanwezige archeologische resten worden onder het humeuze (es)dek verwacht vanaf 40 cm –mv. Het is vooralsnog onduidelijk uit welke periode een eventuele vindplaats dateert. Op basis van de relatief grootschalige bodemverstoringen tot ver in de Chorizont, de te natte omstandigheden in de beekdalen en/of fluvioperiglaciale dalen gedurende de grootste deel van het Holoceen en het ontbreken van concrete aanwijzingen voor (tijdelijke) menselijke activiteit/bewoning kan de hoge verwachting voor de rest van het plangebied worden bijgesteld naar een lage verwachting voor alle perioden (3,85 ha). Wel zouden hier nog diepere ontginningssporen aangetroffen kunnen worden. Dergelijke sporen worden door BAAC bv niet als behoudenswaardig geacht.
BAAC bv adviseert om bodemverstorende activiteiten binnen de zone met een hoge archeologische verwachting te vermijden. Indien dit niet mogelijk is adviseert BAAC bv een vervolgonderzoek uit te voeren in de vorm van een karterend/waarderend proefsleuvenonderzoek (3575 m2).
Bovenstaand advies is beoordeeld door de bevoegde overheid (gemeente Barneveld) en is als zodanig overgenomen. Binnen de zone met een hoge archeologische verwachting wordt bekeken wat de bodemverstorende activiteiten in de toekomst zullen zijn en vervolgens of een aanvullend archeologisch onderzoek noodzakelijk wordt geacht.
